· Değerli meslektaşlarım, bu yazımda; uyuşturucu-uyarıcı madde suçlarındaki ve malvarlığına karşı işlenen suçlarda etkin pişmanlık uygulamaları ile suçlama kabulü sorununa değineceğim.

Uygulamada en çok karşımıza çıkan suç tipleri, işbu suçlar olduğu için; yazımı bu konuya hasrettim.

İlgilisi için : Devlete Karşı Suçlar (TCK 248,250,254,) İftira, Örgüt Suçları, Kaçakçılık Kanunundan Kaynaklanan Suçlar, Kişiyi Özgürlüğünden Yoksun Kılma vs. gibi bazı suçlarda da etkin pişmanlık kurumunun bulunduğunu hatırlatmak isterim.

1. Kullanmak İçin Uyuşturucu ve Uyarıcı Madde Bulundurma Suçunda (TCK 191)

Fail, verdiği bilgilerle uyuşturucu maddeyi aldığı kişilerin yakalanmasını sağlarsa; hakkında 1/4 ile 1/2 oranında ceza indirimi uygulanacaktır.

Kullanıcı fail, resmi makamlar haber almadan önce, maddeyi nerden ve kimden temin ettiğini açıkça anlatırsa; hakkında cezaya hükmolunmaz.

Bu suçta kan ve idrar testi neredeyse kesin delil niteliği taşıdığından; suçlamaları kabul etme ya da etmeme sorunu kullanma suçunda karşımıza çıkmaz.

Meslektaşlar, bu suç özelinde müvekkillerini gönül rahatlığıyla etkin pişmanlık yoluna yönlendirebilir.

Bu suça ilişkin, ilk kez yakalanan kişinin aynı zamanda istisnai bir denetime tabii tutulduğunu da hatırlatmak isterim.

Eğer, fail ikinci kere uyuşturucu madde ticaretinden yakalanırsa; bu suçtan işlem görecek ve etkin pişmanlık işte o zaman işine yarayacaktır.

2. Uyuşturucu Madde İmal, İthal ve Ticareti (TCK MD. 188) e gelecek olursak; burada etkin pişmanlık hayati öneme haizdir.

Kanun koyucunun, netameli bulduğu bu suçun cezası; yakalanan maddeye, ithal-imal hususuna, zincirleme suç durumuna göre; yaklaşık 20-25 yıla kadar çıkabilmektedir.

Hal böyle iken; kamu sağlığı açısından kanun koyucu başka faillerin yakalanmasını da teşvik etmek amacıyla böyle bir hüküm getirmiştir. (TCK MD. 192) Failler arasında da bu uygulama, azımsanmayacak ceza indirimi sayesinde oldukça revaçtadır.

3. Resmi makamlar haber almadan önce, ticaret suçu dahi olsa, etkin pişmanlık gösterilirse; sanık hakkında cezaya hükmolunmaz.

Resmi makamlar haber aldıktan sonra, etkin pişmanlık kurumundan faydalanıldığında; yardımın niteliğine göre ¼ oranından ½ oranına kadar ceza indirimi söz konusudur.

Kişi hem kendi suçunu, hem suç ortağının suçunu hem de başkalarının suçunu ortaya çıkartarak etkin pişmanlık indiriminden faydalanabilir.

Bu suçta etkin pişmanlıktan faydalanmak kamu sağlığına ilişkindir ve; doğası itibariyle ticaret kastını kabul anlamına gelmemesi gerekir, ancak maddi menfaat bulunmasa bile bir kişiye kullanması için uyuşturucu madde teslim etmek dahi bu suça vücut vereceğinden; müvekkillerimizin aşamalardaki beyanları azami önem taşır.

4. Çok failli dosyalarda, hangi fail etkin pişmanlık iradesi gösterdiyse; o fail ceza indiriminden yararlanmaktadır.

Fail kendi suçunu, suç ortağının suçunu ya da başkalarının suçunu ortaya çıkartarak etkin pişmanlık kurumundan faydalanabilir.

Etkin pişmanlık en geç hüküm verilinceye kadar yapılmalıdır.

Ceza Genel Kurulu 2018/345 E. , 2020/73 K. Sayılı İlamında Özetle :

“ “Suç ortakları” kavramı geniş yorumlanmalıdır. Sadece TCK'nın 37, 38 ve 39.maddeleri anlamında suça iştirak edenler değil, failin uyuşturucu madde satın aldığı, kabul ettiği, sattığı veya verdiği diğer kişiler gibi suçla bağlantılı olan diğer kişiler de bu kavram içinde değerlendirilmelidir. Failin etkin pişmanlık hükümlerinden faydalanabilmesi için hem diğer suç ortaklarını hem de uyuşturucu veya uyarıcı maddelerin saklandığı veya imal edildiği yeri bildirmesine gerek yoktur. Bunlardan birinin yapılması yeterlidir. Maddede yer alan “ve” bağlacının “veya” olarak anlaşılması gerekir. Öğreti ve Yargıtayın yerleşik kabulü de bu şekildedir.”

· Uyuşturucu Madde Suçlarında Etkin Pişmanlık Hükümlerinin uygulanması için, failin bildirdiği kişi yakalanmışsa; mahkum olması gerekir.

Failin verdiği isim yakalanmamışsa; failin bildirdiği kişinin kimliği belirlenebilir olmalıdır, failin kişiye suç atması için bir neden bulunmamalı ve mevcut delil durumu itibariyle kişinin suçluluğu yönünde kanaat oluşması, aynı zamanda da bu bilgilerin görevliler tarafından öğrenilmemiş olması gerekmektedir.

Ancak, etkin pişmanlık indiriminin uygulanmasındaki önemli olan nokta; sanığın verdiği bilgiler olmasa failin yakalanamayacak olmasıdır.

Ceza Genel Kurulu’nun 2015/1068 E. , 2017/295 K. Sayılı İlamında Özetle :

“Buna göre, yakalanan kimsenin uyuşturucu maddeyi açık kimliğini bilmediği bir şahıstan aldığını söylemesi ya da hayalî isimler vermesi veya daha önceden uyuşturucu işine karıştığını bildiği kişinin adını vermesi etkin pişmanlık hükümlerinin uygulanması için yeterli görülmemeli, failin bildirdiği kişi yakalanmış ise mahkûm edilmiş olması ya da yakalanamamışsa kimliği ve varlığının belirlenmesi, failin bildirdiği kişiye suç atması için neden bulunmadığının anlaşılması, mevcut delillerin o kişinin suçluluğunu kabule yeterli bulunması ve verilen bilginin daha önce görevliler tarafından öğrenilmemiş olması durumlarında etkin pişmanlık hükümleri uygulanmalıdır. Değinilen bu hallerin dışında, failin üzerinde kullanım miktarı içerisinde uyuşturucu ve uyarıcı madde ile yakalanmış olması halinde başka bir şekilde satış için hazırlandığı anlaşılmayan maddeyi satmak için bulundurduğunu bildirmesinde de, uyuşturucu ve uyarıcı madde satmak suçundan etkin pişmanlık koşullarının gerçekleştiği kabul edilmelidir.”

· Örn : Sanık eğer kullanım sınırında bir maddeyle yakalanmışsa, ticaret kastını gösteren kıstaslardan da dosya mahrumsa (hassas terazi, iletişim tespit tutanakları, çok sayıda paketçik vs.) “Şu maddeyi arkadaşıma verdim, evde kullansın diye” demesi dahi kendi suçunu ortaya çıkartır ve ikrar yerine geçer.

Aynı zamanda kendi suçunu ortaya çıkarttığı ve bu beyanı olmasa cezalandırılamayacağı için yine de lehine olarak, etkin pişmanlık hükümleri uygulanacaktır.

5. Gelelim malvarlığına karşı suçlarda etkin pişmanlık uygulamalarına.

TCK. MD. 168’de malvarlığına karşı işlenen suçların birçoğunda etkin pişmanlık kurumu düzenlenmiştir. En can alıcı nokta şudur ki, İlk Derece Mahkemeleri ekseriyetle; sanık etkin pişmanlıktan yararlandığında, özellikle bu suçlarda sanığın suçlamaları kabul ettiği kabulüyle hüküm kurmaktadır.

Bu tavır son derece yanlıştır. Zira; Ceza Muhakememizin amacı maddi hakikate ulaşmak olup önyargılı emrivakiler değildir.

Ceza Genel Kurulu 2020/194 E. , 2023/72 K. Sayılı İlamında Özetle :

“Yerel Mahkemece çalınan altınların değer tespiti hususunda bir araştırma yapılmamakla birlikte mağdurun suçtan kaynaklanan zarar miktarı olarak belirttiği 9.500 TL’nin sanık tarafından karşılanmış olmasının, sanığın atılı suçlamayı kabul ettiği şeklinde yorumlanamayacağı tüm aşamalarda atılı suçlamayı kabul etmeyen sanığın savunmaları aksine yargılama dışı sanık ...’un soyut beyanıdışında, atılı suçu işlediğine dair, her türlü şüpheden uzak, mahkûmiyetine yeter derecede

kesin ve inandırıcı delil bulunmadığının kabulü gerekmektedir.”

· Bu cihetle; dosyanın niteliğine göre zararın karşılanmaması daha olumlu bir sonuç doğurabilir.

Örneğin; son günlerde epey revaçta olan “iban dolandırıcılığı” gibi bir dosya söz konusuysa müvekkilinizin güme gitmemesi amacıyla zararı karşılatmanızı (tabii ki makul bir tutarsa) naçizane önermekteyim.

Ancak; beraat alacağınız kuvvetle muhtemel, delil durumu itibariyle noksan dosyalarda etkin pişmanlık durumuna başvurmanız maalesef İlk Derece Mahkemesi hakimleri tarafından olumsuz bir kanaat uyandırabilir.

6. Malvarlığına karşı suçlarda etkin pişmanlık iradesinin ne zaman gösterildiği çok önemlidir.

Mahkeme ödeme tayini belirtmese dahi, sorgu ya da ifade zaptına “zararı karşılamak” istiyorum ibaresini geçirdiğimiz zaman, zarar daha sonra giderilse bile; sanık 2/3’e kadar ceza indirimine uğrar.

Ancak etkin pişmanlık iradesi ilk kez kovuşturma evresinde gösterilirse; fail zararı hüküm verilinceye kadar karşıladığında cezasında yarı oranında bir indirim uygulanabilir.

Mağdurun uğradığı zarar aynen geri verilmeli veya tazmin edilmeli ya da mağdur rıza gösterirse; kısmen geri verilmelidir.

Ödeme mahallini, soruşturma evresinde Sulh Ceza Hakimliği, kovuşturmada ise Mahkeme tayin etmektedir.

Zarar karşılama iradesine rağmen, ödeme mahalli belirtilmezse; bu dosya kanun yollarından mutlak suretle dönecektir.

Ceza Genel Kurulu 2013/735 E. , 2016/55 K. Sayılı İlamında Özetle :

“Dolayısıyla sanık tarafından zararın tamamının aynen geri verme veya tazmin suretiyle giderilmesi veya giderilmek istenmesi halinde etkin pişmanlık hükümlerinin uygulanabilmesi için mağdurun rızası aranmamaktadır. Diğer bir ifadeyle mağurun iade veya tazmini kabul etmemesi sanık aleyhine yorumlanmamalı, mahkemece bir ödeme noktası belirlenmek suretiyle zararı gidermek isteyen sanığa zararı giderme imkanı sunulmalıdır.”

Not : Malvarlığına karşı işlenen suçlarda zarar tamamen giderildiğinde, zararı hangi fail giderirse gidersin; diğer failler de bu indirimden faydalanır.

Fakat diğer faillerin de en azından pişmanlık veya zarar karşılama iradesi göstermesi gerekmektedir.

Hüküm verilene kadar zararın karşılanması gerekir, aksi takdirde; zarar karşılansa bile ceza indirimden yararlanılamaz.

Ancak malvarlığına karşı işlenen suç uzlaşma kapsamındaysa; hüküm kesinleşene kadar haricen uzlaşma, tutanağın sunulması suretiyle mümkündür.

· Bu yazım, uygulamadaki Etkin Pişmanlık kriterlerini, daha anlaşılabilir ve pratik kılmak amacıyla; naçizane konuya dair bilgi ihtiyacı olan meslektaşlara ithafen hazırlanmıştır.

İstifadelerinize sunmaktayım..

Av. Furkan Taha DULKADİROĞLU