Valeye Teslim Edilen Araçlarda Meydana Gelen Zararlar

Valeye Araç Tesliminin Hukuki Niteliği

Söz konusu zararda hukuki sorumluluğun kime ait olduğunun tespiti için öncelikle kurulan hukuki ilişkinin incelenmesi gerekmektedir. Bu doğrultuda hukuki ilişkinin tespitine yönelik doktrinde ve uygulamada farklı yaklaşımlar bulunmaktadır. Bu inceleme kapsamında uygulamada çoğunlukla karşımıza çıktığı üzere bahsi geçen hukuki ilişkinin kaynağı olarak otopark-vale hizmetinden yararlanan ve otopark-vale hizmeti sunan taraf arasında kurulmuş olan vedia sözleşmesi ele alınmıştır.

Türk Borçlar Kanunu’nda 561 ila 580 maddeleri kapsamında düzenlenmiş olduğu üzere vedia (saklama) sözleşmeleri saklayan ve saklatan arasında kurulan iki tarafa borç yükleyen sözleşmelerdir. Vedia sözleşmesi ile bir şeyin veya eşyanın saklatan tarafından saklayana muhafaza etmesi amacıyla teslim etmesinin yanı sıra bu muhafaza edimine karşılık olacak şekilde belirli bir miktar paranın ödenmesi veya kararlaştırılan farklı bir edimin yerine getirilmesi taahhüt edilmektedir. Aksi halde edimini yerine getirmeyen taraf hakkında Türk Borçlar Kanunu’nda düzenlenmiş olan birtakım uygulamalara gidilebilmektedir.

Vedia Sözleşmesinde Tarafların Borçları

Vedia sözleşmesinde saklayan ve saklatanın karşılıklı olarak ayrı ayrı yükümlülükleri bulunmaktadır. Saklayanın kendisine teslim edilen eşyayı güvenli bir yerde saklama yükümlülüğüne ek bir diğer yükümlülüğü ise yasanın 563.maddesi ile düzenlenen kullanım yasağıdır. Şöyle ki, madde uyarınca saklayan kendine teslim edilmiş eşyayı saklatanın açık ve anlaşılır izni bulunmaksızın kullanması veya kullandırtması halinde sözleşmeden doğan sorumluluğunu ihlal etmiş olacaktır.

Bu şekilde yüklenmiş olduğu kullanmama edimini yerine getirmeyen saklayanın saklatana kullanımı doğrultusunda makul miktarda kullanım bedeli ödemesi gerekmektedir. Saklayanın kullanımı sırasında meydana gelmiş olan bir zarar var ise bizzat saklayanın sorumluluğuna gidilebilecektir.

Bu sorumluluktan muaf tutulması ancak saklayanın kullanımı olmaması halinde de bu zararın meydana geleceğini ispat etmesi halinde mümkün olacaktır. Saklayanın bir diğer yükümlüğü ise yasanın 564.maddesine göre saklanılan şeyi belirlenen süre içerisinde ya da saklatanın eşyanın iadesini talep ettiği zamanda saklatana geri teslim etmesidir.

Saklayanın burada muhafaza altına almış olduğu eşyayı eksiksiz ve zarara uğramamış şekilde iade etmesi gerekmektedir. Söz konusu eşyanın muhafazası sırasında ihtiyaç duyulması halinde yapılan masraf ve giderlerin saklatan tarafından karşılanması gerekmektedir. Ayrıca saklama sırasında saklanan eşyadan kaynaklanacak şekilde saklayan zarara uğrarsa yine saklatanın sorumluluğuna başvurulabilecektir. Böylelikle sözleşmenin temelini oluşturan eşyanın bırakıldığı şekilde saklayana iade edilmesi amacına saklayanın aktifinde aleyhine bir eksilme yaşanmadan ulaşılabilecektir.

Otopark, Garaj ve Benzeri Yerlerin Durumu ve Valenin Hukuki Sorumluluğu

Vedia sözleşmesinin uygulama alanlarından biri olarak garaj, otopark ve benzeri yerleri işletenlerin saklayan sıfatıyla taraf olduğu saklatanın kendisine teslim etmiş olduğu eşyanın muhafazasında karşımıza çıkmaktadır.

Borçlar Kanunu’nun 579.maddesi ile düzenlendiği üzere Garaj, otopark ve benzeri yerleri işletenler, kendilerine bırakılan veya çalışanlarınca kabul edilen hayvan, at arabası, bunlara ait koşum ve benzeri eşya ile motorlu taşıt ve eklentilerinin yok olmasından, zarara uğramasından veya çalınmasından sorumludurlar.

Bu tip yerler böyle bir sorumluluk üstlenmediğini veya sorumluluğu bu Kanunda gösterilmemiş olan bir koşula bağladığını, herhangi bir yolla ilan etse bile, sorumluluktan kurtulamayacaktır. Yani valeye teslim sırasında düzenlenen vale fişinin arkasında yazan kayıtların bir bağlayacılığı olmayacaktır.

Ancak bu gibi yerleri işletenler, söz konusu zararın eşyanın niteliğinden, saklatan veya saklatanın yanında bulunan kimsenin kusurundan doğduğunu ya da zararın engellenmesi mümkün olmayan kaçınılamaz bir mücbir sebebin gerçekleşmiş olmasından kaynaklandığını ispat edilebiliyor ise sorumluluğuna gidilmesinin önüne geçilebilecektir.

Yine yasanın bir özel istisnası olarak garaj, otopark ve benzeri yerleri işletenlerin sorumluluğu, kendilerine veya çalışanlarına bir kusur yüklenmedikçe, saklananların her biri için alınan günlük saklama ücretinin on katını aşamayacaktır. Bu düzenleme ile otopark ve garaj işletmelerinin kusursuz da olsa bir sorumluluklarının olduğu düzenlenmekle birlikte kusursuz olan işletenlerin sorumluluklarının sınırlandırılarak ticari ve iktisadi hayatlarını mahvedecek şekilde ağır bir sorumluluk yüklenmelerinin önüne geçilmiştir.

Valeye Teslim Edilen Araçta Oluşan Hasardan Doğan Sorumluluk İçin Emsal Yargıtay Kararı

Yargıtay 11.Hukuk Dairesi’nin 08.05.2017 tarih ve 2016/4685 E ve 2017/2691 K sy kararında Alışveriş merkezine gelen bir müşterinin valeye teslim ettiği aracının zarar görmesi sebebi ile sorumluluğun kimde olacağı ile ilgili tespitler yapılmıştır.

Karara konu olan somut olayda AVM otoparkında görev yapan valeye aracın teslim edilmesinin ardından kontrolü güvenlik görevlisinde bulunan bollardın araca zarar vermesi nedeniyle araç sahibinin uğramış olduğu maddi zarardan dolayı hukuken kimin sorumluluğuna gidilmelidir sorusu ortaya çıkmıştır.

Davacının İddiası

Davacı vekili, müvekkili adına kayıtlı … plakalı … markalı 2011 model aracın 27/03/2013 tarihinde şirket ortağı tarafından … Alışveriş Merkezi’ne gittiği esnada aracını alışveriş merkezi otoparkına park edilmek üzere avm valeye teslim edildiğini, yaklaşık yarım saat sonra … Alışveriş Merkezi’nde otopark hizmeti veren davalı …’e bağlı çalışan davalı …’nün otopark bolardını yanlışlıkla indirmesi sonucu o esnada vale tarafından park edilmekte olan müvekkiline ait aracın ön tampon ve ön camdan ciddi şekilde hasar gördüğünü, aynı tarihli durum tespit tutanağı tanzim edildiğini, aracın … Maslak servisine çekici ile götürüldüğünü ve onarılan araç için toplam 16.294,91 TL ödeme yapıldığını, piyasa rayiç değerin 120.000,00 TL’nin üzerinde olan ve 34707 km’de bulunan araçta 30.000,00 TL değer kaybı oluştuğunu, oluşan değer kaybının davalılardan yasal faizi ile birlikte müştereken ve müteselsilen tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.

Davalı Alışveriş Merkezi’nin Savunması

Davalı vekili müvekkili şirket ile … ve Park Hizmetleri A.Ş. arasında imzalanan 28.07.2010 tarihli sözleşme kapsamında … Alışveriş Merkezi’nde vale, vestiyer, emanet vb. hizmetlerin adı geçen şirket personeli tarafından karşılandığını, müvekkili şirketin emir ve talimatları altında değil, tahsis olunan belirli park alanlarında kendi nam ve hesabına işlettiğini ve bu itibarla valeye teslime edilen araçlar sebebi ile kendilerine husumet yöneltilemeyeceğini, işveren alt işveren ve bağımlılık ilişkisi bulunmadığını, kazanın oluşumu ile ilgili olarak müvekkili şirkete kusur izafesinin de mümkün bulunmadığını savunarak davanın usul ve esastan reddine karar verilmesini istemiştir.

Davalı Vale İşletmesinin Savunması

Davalı … Araç ve Park Hiz. Ltd. Şti. ( … Tanıtım Hiz. A.Ş. ) vekili, olayda müvekkili şirketin hiç bir kusuru ve sorumluluğunun bulunmadığını, davalı …’nün müvekkili şirket çalışanı olmayıp, güvenlik görevlisi olduğunu, şirketle hiç bir bağlantısının da bulunmadığını, kendilerine husumet yöneltilemeyeceğini, valeye teslim sebebi ile sorumluluklarının bulunmadığını ve BK 579.maddede yer verilen zarar miktarına dair düzenleme karşısında ayrıca davacının talebinin haksız zenginleşme amacı taşıdığını savunarak davanın reddini istemiştir.

Yerel Mahkemenin Kararı

Talep üzerine açılan dava kapsamında dosyayı inceleyen İstanbul 12. Asliye Ticaret mahkemesi tarafından bilirkişi raporu, iddia, savunma ve diğer tüm dosya kapsamında yer alan belgelerin incelenmesi sonucunda; aracın valeye teslim edilmesi sonrasında, güvenlik şirketi elemanı olduğu anlaşılan davalı … tarafından bolardın yanlışlıkla kaldırması sonucunda araç ön tampon ve ön cam ve bunlara bağlantılı noktalardan ağır hasar gördüğü, durum tesbit raporunda da yer aldığı, aracın avm otoparkına bırakıldığının sabit olduğu, aracın güvenle saklanması ve özen borcunun bulunduğu, otoparkın davalı … Alışveriş Merkezi bünyesinde bulunduğu, otoparkın alışveriş merkezine gelen müşterilere hizmet verdiğinin sabit olduğu, davacı ile davalı alışveriş merkezi ve hizmeti ifa eden diğer davalı şirket arasında bir vedia sözleşmesinin kurulduğu, güvenlik şirketi elemanı olduğu anlaşılan davalı …’nün hatalı olarak bolardı kaldırması sonucunda hasarın oluştuğu ve adı geçen davalının da zarardan sorumlu bulunduğu, otoparkın ve valeye teslim edilen araçların alışveriş merkezi bünyesinde bulunduğu ve otoparkın alışveriş merkezine gelen müşterilere hizmet vermesi karşısında davalı Şirketler arasındaki sözleşme hükümlerinin davacı açısından bir etkisinin olmadığı ve husumet itirazlarının bu sebeple yerinde olmadığı, aracın … model … marka … tipi ve olay anında 37.000 km’de olduğu, kaza sonucunda hasarların olayın oluş şekli ile de uyumlu olduğu, fatura dökümü ile bolardın çalışma prensibi dikkate alındığında anılan hasarlar ve kısmen boya işçiliği görmesi karşısında fabrikasyon orjinalliğinin bozulduğu, mahkememizce benimsenen bilirkişi kurulu raporunda da tesbit edildiği üzere değer kaybı miktarının 11.810,00 TL olduğu gerekçesiyle davanın kısmen kabulüyle değer kaybından kaynaklanan 11.810,00 TL tazminatın 27/03/2013 olay tarihinden itibaren değişebilir oranlarda işleyecek yasal faizi ile birlikte davalılardan müştereken ve müteselsilen alınarak davacıya verilmesine karar verilmiştir.

Yargıtay 11.Hukuk Dairesi’nin Kararı

Bu karar üzerine davalı vekilleri temyiz kanun yoluna başvurmuştur. Buna karşılık dosya kapsamında sunulan bilgi, belgeler ve mahkeme kararının dayanak olduğu gerekçe ve delillerin değerlendirilmesi sonucunda Yargıtay tarafından temyiz itirazının yerinde olmadığı gerekçesiyle valeye teslim edilen araç sebebi ile doğan hasardan davalıların müşterek ve müteselsil sorumlulukları kabul edilerek başvuru reddedilmiş ve ilk derece mahkemesinin vermiş olduğu karar onanmıştır.

SONUÇ

Alışveriş merkezleri, restoranlar, hastane vb yerlerde faaliyet gösteren valeye teslim edilen araçlara verilen zararlardan ötürü alışveriş merkezi vb yerler de hukuken sorumlu tutulabilecek olup bu gibi yerlerin sorumluluğunda bir sınır getirilmemiştir.

Otopark veya sokak valesi gibi Sorumluluğun sadece vale işletmesi veya otoparka ait olduğu yerlerde ise valeye teslim sırasında düzenlenen otopark fişlerinin arkasında yazılı sorumluluktan kurtulmaya yarayan kayıtların bir geçerliliği bulunmayacaktır. BU tip işletmelerin araca gelen zarardan dolayı bir kusuru olmasa bile sorumlulukları bulunmaktadır. Ancak bu tip işletmelerin sorumlulukları aldıkları günlük saklama ücretinin 10 katı ile sınırlıdır.

Av. Eren Evren

Stj. Av. Rabia Kurum

Valeye Teslim Edilen Araçlarda Meydana Gelen Zararlar

Belirli ve Muayyen Olmayan Artış Hükmünün TBK 344/1-2 ve TBK 345/3 Kapsamında Değerlendirilmesi

Hukukçu (!) Kibri

İMAR BARIŞI 2024 - YAPI KAYIT BELGESİ HAKKINDAKİ TEKLİFİN HUKUKİ DEĞERLENDİRİLMESİ

İŞ SÖZLEŞMESİNİ FESHEDEN TARAFIN BİLDİRİM SÜRELERİNE UYMAKSIZIN İŞ SÖZLEŞMESİNİ SONA ERDİRMESİ AKABİNDE MEYDANA GELEN HUKUKİ NETİCELER

Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı İtirazında Tebliğname ile Bağlı mıdır?

Kamu İhale Sözleşmesinin İdare Tarafından İmzalanmaması Halinde Uğranılan Zararın Tazmini İstenebilir mi?

BELİRLİ SÜRELİ İŞ SÖZLEŞMESİNİ SONA ERDİREN HALLER VE SONA ERMENİN HUKUKİ SONUÇLARI

Fiziki Takibin Hukuka Uygunluk Şartları

Hukuk Devleti Sosyal Teorisi (Social Theory of The Rule of Law)

Kolluk Elkoyulan Araçları Kullanabilir mi?