Venedik Komisyonu\'ndan anayasa paketine tam destek

Today's Zaman'a açıklamalarda bulunan Avrupa Konseyi Venedik Komisyonu Genel Sekreteri Thomas Markert, paketteki değişiklikleri memnuniyetle karşıladıklarını söyledi. En çok tartışılan konuların başında gelen adalet bakanının Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu'nda (HSYK) bulunmasının garip olmadığını belirten Markert, benzer uygulamaya Avrupa ülkelerini referans gösterdi. HSYK ve Anayasa Mahkemesi'ne Meclis'in üye seçmesinin çok önemli olduğunun altını çizen Genel Sekreter, yüksek yargıda geniş temsil sağlanmasının Türk adalet sistemine daha fazla meşruiyet, şeffaflık ve hesap verirlik sağlayacağını belirtti. Anayasa Mahkemesi'ne bireysel başvuru hakkının toplumda adalet sistemine olan güveni artıracağına dikkat çeken Markert, HSYK ve Yüksek Askeri Şûra (YAŞ) kararlarına temyiz yolu açılmasını ise memnuniyetle karşıladıklarını ifade etti. Parti kapatma konusunda Meclis'in de yetkilendirilmesinin olumlu bir adım olduğunu dile getiren Genel Sekreter, "Bu, sadece bir savcıya bırakılamayacak kadar önemli bir konudur." tespitinde bulundu. Askerî mahkemelerin yalnızca askeri görevlerle ilgili davalara bakmasını öngören düzenlemenin olumlu bir adım olduğunu söyleyen Markert, mümkünse bütün davaların sivil mahkemelerde görülmesi gerektiğini kaydetti. Önerilen değişikliklerin yerinde olduğu izlenimi aldığını söyleyen Venedik Komisyonu Genel Sekreteri, eğer Türkiye isterse bu önerileri inceleyebileceklerini sözlerine ekledi.

İngilizce yayınlanan Today's Zaman Gazetesi'ne mülakat veren Thomas Markert, anayasa değişikliği teklif taslağında yer alan düzenlemelere ilişkin soruları cevapladı. Paketteki değişiklikleri memnuniyetle karşıladıklarını belirten Genel Sekreter, yüksek yargıda geniş temsilin oluşmasının Türk adalet sisteminde daha fazla meşruiyet, şeffaflık ve hesap verirlik sağlayacağını vurguladı.

Daha önce Venedik Komisyonu'nun yayınlamış olduğu görüşler çerçevesinde konuşan Genel Sekreter, önerilen değişikliklerin yerinde olduğu izlenimi aldığını ifade etti. "Eğer Türkiye isterse bu önerileri inceleyebiliriz." diye de ekledi.

"MECLİS'İN ÜYE SEÇMESİ ÇOK ÖNEMLİ"

Markert, hakimler sınıfının hiyerarşik bir yapıya sahip olmasının doğru olmadığını savunarak, "Yüksek yargı organlarında tüm hakimlerin temsil edilmesi gayet mantıklıdır." şeklinde konuştu. HSYK ve Anayasa Mahkemesi'ne Meclis'in üye seçmesinin çok önemli olduğuna dikkat çeken Genel Sekreter, parlamentoların anayasa mahkemesine üye seçmesinin de Avrupa'da çok yaygın bir uygulama olduğunu söyledi. Ancak seçim sürecinin nitelikli çoğunluk ile yapılması ve siyasetten mümkün olduğunca arındırılması gerektiğini söyledi.

Venedik Komisyonu Genel Sekreteri, siyasi parti kapatmalarını zorlaştıracak düzenlemeye de değindi. Bu gücün bağımsız bir savcının elinden alınması ve Meclis'e devredilmesinin önemli olduğunu kaydederken benzer uygulamanın Almanya'da da olduğunu hatırlattı. Markert, "Parti kapatılma talebi bir tek kişinin takdir yetkisine verilemeyecek kadar önemli bir karardır." vurgusunu yaptı. Ayrıca parti kapatmanın çok istisnai bir kural olması gerektiğinin altını çizdi ve "Bir savcı kapatma davasını hukuki açıdan inceleme kapasitesine sahip olabilir. Ama bunun, Türk demokrasisinin korunması menfaati açısından doğru olup olmadığına karar veremez." tespitini yaptı.

HSYK ve Yüksek Askeri Şura (YAŞ) kararlarına temyiz yolu açılmasını da memnuniyetle karşıladıklarını belirten Markert, şunları söyledi: "Venedik Komisyonu, ilgili kişilere mahkemede temyiz etme hakkı tanınmasını desteklemektedir. Kurul bağımsız bir kurum ancak mahkeme değil. Dolayısıyla aldığı kararlara özellikle disiplin suçlarıyla ilgili olanlara temyiz yolunun açık olması gerekir." Adalet bakanının HSYK'da bulunmasının Venedik Kriterleri açısından bir sorun oluşturmadığına dikkat çeken Markert, Avrupa ülkelerinde de benzer uygulamalar olduğunu dile getirdi. Konsey'de yeterli denge olduğu müddetçe, adalet bakanının kurulda yer almasının mümkün olduğunu, hatta yararlı bile olabileceğini söyleyen Markert, "Ancak bakanın disiplin suçları gibi konularda oylamaya katılması doğru olmaz." diye konuştu.

"ASKERİ MAHKEMELER ANCAK ASKERİ DAVALARA BAKMALI"

Anayasa Mahkemesi'ne bireysel başvuru hakkı da Genel Sekreter'den destek aldı. Markert, 2004 yılında komisyonun verdiği görüşü hatırlatarak, bu hak sayesinde toplumun adalet sistemine olan güveninin artacağını ve daha fazla demokratikleşmeye katkıda bulunacağını söyledi. Bireysel başvuru hakkıyla beraber Anayasa Mahkemesi'nin yükünün artacağına dikkat çeken Markert, mahkemenin yapısında da değişiklikler olması gerektiğini dile getirdi. Anayasa değişikliği önerilerinde, mahkemenin üç daireye bölünmesi, üye sayısının artırılması ve gerekirse davaların süzgeçten geçmesi için alt kurullarının oluşturulması öngörülüyor.

Thomas Markert, Türkiye7de birbirine paralel olarak görev yapan askeri ve sivil mahkeme ayrımına da eleştiri getirdi. Komisyon olarak, mümkün olan bütün davaların sivil mahkemelerde görülmesi gerektiğine inandıklarını aktaran Markert, "Askeri mahkemeler yalnızca askeri görevlerle ilgili olan davalara bakmalı. Ordu hiyerarşik bir yapıya sahip. Dolayısıyla askeri yargı sistemi sivil yargıya göre daha az bağımsız görüntüsü vermekte." dedi.

Venedik Komisyonu nedir?

Avrupa Parlamentosu'nun parti kapatmayla ilgili olarak ölçütlerine atıf yaptığı Venedik Komisyonu, Avrupa Konseyi'nin anayasal konulardaki danışma organı. Venedik Komisyonu 1990'da, Orta ve Doğu Avrupa ülkelerinin anayasa hazırlama sürecinde acil yardıma ihtiyaç duydukları bir dönemde kuruldu. Komisyon, bu ülkelerin Avrupa standartlarına uygun anayasalar hazırlamalarında öncü rol üstlendi. Üyeleri ise özellikla anayasa hukuku ya da uluslararası hukuk alanlarında uzman akademisyenler, anayasa mahkemesi yargıçları ya da çeşitli ülkelerden parlamenterler.

Zaman