Boşanma Davalarında Af Kavramının Hukuki Niteliği ve Sonuçları

1. Giriş
Türk Medeni Kanunu’nda düzenlenen boşanma sebeplerinden biri, evlilik birliğinin sarsılmasıdır. Taraflardan birinin kusurlu davranışları, diğer eş açısından ortak hayatı çekilmez hale getirdiğinde, bu sebebe dayanarak boşanma davası açılabilir. Ancak uygulamada bazı hallerde, kusurlu davranışa rağmen evlilik birliği devam ettirilmekte ve bu durum hukuken “af” olarak değerlendirilmektedir. Bu makalede, af kavramının hukuki niteliği ve sonuçları ele alınacaktır.

2. Af Kavramının Hukuki Niteliği
2.1. Afın Tanımı
Af, eşin, diğer eşin kusurlu davranışını bilmesine rağmen, evliliği sürdürme iradesi göstermesi olarak tanımlanır. Bu irade, kusura dayalı boşanma davası açma hakkını ortadan kaldırır.

2.2. Türk Medeni Kanunu’nda Afın Etkisi
TMK m.161/II uyarınca, bir boşanma sebebini öğrenen eşin, bu sebebe dayanarak dava açma süresi 6 ay, her hâlükârda 5 yıldır. Ancak bu süreler dolmadan önce af gerçekleşmişse, bu hak düşürücü süreler gündeme gelmeksizin, dava hakkı ortadan kalkar.

3. Afın Türleri
3.1. Açık Af
Açık af, eşin kusurlu davranışı affettiğini açıkça sözlü veya yazılı şekilde ifade etmesidir. Açık af, affetme iradesinin net bir şekilde ortaya konduğu durumlardır.

3.1.1. Açık Af Sayılan İfade Örnekleri
“Seni affediyorum, bu evliliği bitirmek istemiyorum.”

“Geçmişi unutalım, birlikte devam edelim.”

“Aldattığını biliyorum ama yine de boşanmak istemiyorum.”

Yazılı bir mesaj: “Her şeye rağmen seni seviyorum ve affediyorum.”

Bu tür ifadeler, mahkemeler tarafından affetme iradesinin varlığı olarak kabul edilir.

3.2. Örtülü Af
Örtülü af, affetme yönünde açık bir söz söylenmese de, eşin davranışlarıyla affetmiş gibi hareket etmesidir.

3.2.1. Örtülü Af Sayılan Davranış Örnekleri
Kusurlu davranış öğrenildikten sonra birlikte yaşamaya devam etmek

Evlilik yıl dönümünü kutlamak

Tatil planları yapmak ve uygulamak

Ortak sosyal etkinliklere katılmak

Sevgi gösterisinde bulunmak, hediyeler almak

Yargıtay kararlarında bu tür davranışlar, affetme iradesinin dışa vurumu olarak değerlendirilmektedir.

4. Afın Hukuki Sonuçları
4.1. Kusura Dayalı Boşanma Davası Açılamaz
Affetme iradesi gösterilmişse, eşin kusuruna dayanarak boşanma davası açılamaz. Mahkeme, affedilen olayları boşanma sebebi olarak kabul etmez.

4.2. Açılmış Davanın Reddedilmesi
Af sayılan davranışlar dava açılmadan önce gerçekleşmişse, sonradan açılan boşanma davası mahkemece reddedilir.

4.3. Af Sadece Affedilen Kusura Etkilidir
Af, sadece affedilen somut olaylarla sınırlıdır. Eşin daha sonra işleyeceği farklı bir kusurlu davranış, yeni bir boşanma davasının konusunu oluşturabilir.

4.4. Tazminat Haklarının Ortadan Kalkması
Af, maddi ve manevi tazminat taleplerini de etkiler. Affedilen bir kusura dayanarak manevi tazminat (örneğin hakaret veya aldatma nedeniyle) talep edilemez. Maddi tazminat açısından da affedilen kusur haksız fiil niteliğini kaybeder.

5. Sonuç
Af kavramı, yalnızca duygusal bir yaklaşım değil, aynı zamanda hukuken hak düşürücü bir davranıştır. Eşler, affetme iradesi gösterirken, ileride boşanma davası açma ve tazminat talep etme haklarını kaybedebileceklerinin bilincinde olmalıdır. Bu nedenle, af niteliğindeki söz ve davranışlar konusunda dikkatli olunması gerekir.