Trafik kazaları sonucunda, onarım görmüş araçların ikinci el piyasa değerinde yaşanan düşüş “araç değer kaybı” olarak tanımlanır. Bu kayıp, kusurlu aracın sigorta poliçesi kapsamında talep edilebilen maddi bir zarar türüdür. Araç değer kaybının tahsili sürecinde izlenmesi gereken aşamalar, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu, 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu, Karayolları Trafik Kanunu, Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Genel Şartları ve 5684 sayılı Sigortacılık Kanunu’na dayanmaktadır.

Kaza sonrası hasarlı araç sahibinin, araç değer kaybı talep edebilmesi için;

1. Kaza tarihinden itibaren 2 yıl geçmemiş olmalı,

2. Kaza çift taraflı olarak gerçekleşmeli,

3. Kaza tespit tutanağı bulunmalı,

4. Araç hasar dosyası tamamlanmış olmalı,

5. Değer kaybı talep eden taraf kazada %100 kusurlu olmamalı,

6. Araçta onarılacak derecede bir hasar oluşmalı ve bu hasar onarılmalı,

7. Değer kaybına uğrayan aracın yaşı 36’dan büyük olmamalı,

8. Hasarlanan parçalar daha öncesinde bir başka kaza nedeni ile onarılmamış olmalıdır.

1. Sigorta Şirketine Başvuru – Ön Şarttır

Sigorta Tahkim Komisyonu’na başvuru yapılmadan önce, kusurlu aracın bağlı olduğu zorunlu trafik sigortası şirketine yazılı başvuru yapılması yasal zorunluluktur. Bu usul, 5684 sayılı Sigortacılık Kanunu’nun 30. maddesi ve ilgili yönetmelik hükümleri uyarınca tahkim yoluna başvurmanın ön koşuludur.

Başvuru yöntemleri:

-Sigorta şirketinin resmi e-posta adresine gönderilen e-imzalı başvuru,

-Noter kanalıyla ihtarname,

-İadeli taahhütlü mektup,

-Elden teslim (alındı belgesi karşılığında).

Başvuru dilekçesine eklenecek belgeler:

-Trafik kazası tespit tutanağı,

-Araç ruhsatı ve sürücü belgesi fotokopileri,

-Kaza sonrası çekilmiş fotoğraflar,

-Yetkili veya bağımsız eksper tarafından düzenlenen ekspertiz/değer kaybı raporu (varsa),

-Açıkça talep edilen değer kaybı miktarını belirten dilekçe.

Önemli Not: Başvuru e-posta yoluyla yapılıyorsa, konu kısmında mutlaka “[ARAÇ PLAKASI] – Değer Kaybı Başvurusu” ifadesine yer verilmeli; e-posta içeriğinde ise "Aracımda oluşan piyasa değer kaybı nedeniyle XX.XXX TL tazminat talep etmekteyim" şeklinde açık ve belirli bir talep içermelidir.

Kazaya karışan bir aracın değer kaybının hesaplanması bazı kriterlere bağlıdır. Buna göre değer kaybının hesaplanmasında aşağıdaki hususlar önem arz etmektedir.

1. Aracın markası ve modeli,

2. Aracın rengi ve tipi,

3. Aracın kilometresi ve aracın piyasada tercih edilebilirliği,

4. Aracın kullanım amacı (Ticari veya hususi)

5. Aracın toplam onarım bedeli,

6. Aracın kaza öncesi kasar kaydı,

7. Aracın segmenti (boyut, hacim, fiyat)

8. Parça değişim işlemi var ise hangi parçaların değiştiği,

9. Boyama işlemi var ise hangi parçalara uygulandığı gibi ölçütler göz önünde bulundurularak aracın değer kaybı tespit edilir.

2. Cevap Süresi – 15 İş Günüdür

Sigorta şirketi, kendisine yapılan başvuruya 15 iş günü içinde yazılı olarak yanıt vermekle yükümlüdür (ZMS Genel Şartlar Ek-1).

Bu süre zarfında;

Talep karşılanmaz,

Eksik ödeme yapılır,

Ya da herhangi bir cevap verilmezse, uyuşmazlık hâli doğmuş olur ve hak sahibi artık tahkim ya da dava yoluna başvurabilir.

3. Sigorta Tahkim Komisyonu Başvurusu

Uyuşmazlığın çözümünde, 5684 sayılı Sigortacılık Kanunu’nun 30. maddesi uyarınca faaliyet gösteren Sigorta Tahkim Komisyonu’na başvurmak mümkündür. Bu başvuru, adli yargıya kıyasla daha hızlı ve ekonomik sonuçlanmaktadır.

Komisyona başvuru için gerekli belgeler:

Ruhsat ve ehliyet fotokopileri,

Sigorta şirketine yapılan başvuru ve yanıt (varsa),

Ekspertiz raporu (zorunlu olmamakla birlikte, değerlendirme açısından faydalıdır),

Vekâletname (avukat aracılığıyla başvuru yapılacaksa),

Komisyonun başvuru formu ve başvuru ücret dekontu.

Yargılama süresi: Ortalama 4 ila 6 ay arasında sonuçlanmaktadır. Başvurunun “belirsiz alacak” niteliğinde yapılması, başvuru harcı yönünden lehine avantaj sağlar.

4. Genel Mahkemede Dava Açılması

Sigorta Tahkim Komisyonu’na başvuru dışında, yetkili Asliye Hukuk Mahkemesi’nde de doğrudan dava açılabilir.

Aşağıdaki hâllerde mahkeme yolu tercih edilebilir:

Sigorta teminatı yetersizse (araç kaskosu yoksa veya zarar teminat limitini aşıyorsa),

Kazaya sebebiyet veren araç sürücüsüne doğrudan yönelinmek isteniyorsa,

Tahkim süresi kaçırılmışsa (başvurunun 2 yıl içinde yapılmaması hâlinde),

Manevi tazminat da talep edilecekse.

5. Zamanaşımı Süresi – TBK m. 72

Türk Borçlar Kanunu’nun 72. maddesine göre, zarar gören kişi, tazminat talebini:

Zararı ve sorumluyu öğrendiği tarihten itibaren 2 yıl, her hâlükârda, kaza tarihinden itibaren 10 yıl içinde ileri sürebilir. Bu sürelerin aşılması durumunda, talep haklı olsa bile hukuki koruma sona erer.

Sonuç

Araç değer kaybı, kaza sonrası görünmez bir zarar kalemi olmakla birlikte, hukuki olarak tazmin edilebilir ve sigorta teminatı kapsamına giren bir taleptir. Bu hakkın etkin kullanılabilmesi, başvuru usulüne riayet edilmesine, sürelere uyulmasına ve belgelerin eksiksiz sunulmasına bağlıdır. Eksik başvuru veya usulsüz işlem, doğrudan redde yol açabileceğinden, sürecin profesyonel bir hukukçu nezaretinde yürütülmesi tavsiye olunur.

Av. Hatice KUŞAKSIZ