Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), 21 Nisan 2021 tarihinde, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesini (AİHS) değiştiren 15 Nolu Protokolünün, Avrupa Konseyi üyesi devletlerinin tamamı tarafından onayladığını ve protokol uyarınca 1 Ağustos 2021 tarihinde yürürlüğe gireceğini duyurdu.

15 Nolu Protokol’ün AİHS’ne getirdiği yenilikler aşağıdaki şekildedir:

1- AİHS’nin Önsözünün sonuna, “İkincillik ilkesi uyarınca, işbu Sözleşme ve Protokollerinde tanımlanmış hak ve özgürlükleri koruma sorumluluğunun öncelikli olarak Yüksek Sözleşmeci taraflara ait olduğunu ve Yüksek Sözleşmeci tarafların bunu yaparken işbu Sözleşme ile kurulmuş olan Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin denetleyici yargı yetkisine tabi bir takdir marjına sahip olduklarını teyit ederek” ibaresi eklenmiştir.

2- AİHS’nin, AİHM yargıçlarının seçimiyle ilgili 21. maddesine, yargıç adayının, Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisinin istediği 3 kişilik aday listesine yazıldığı tarihte 65 yaşından küçük olmasına ilişkin paragraf eklenmiştir.

3- AİHS’nin, AİHM yargıçlarının 70 yaşında görev sürelerinin sona ereceğine ilişkin 23. maddesinin 2. fıkrası kaldırılmıştır.

4- AİHS’nin 30. maddesinde yer alan, AİHM Dairesinin, önündeki bir başvurudan Büyük Daire lehine el çekebilmesi (relinquishment) için, başvurunun taraflarının rızasını arayan hüküm kaldırılmıştır.

5- AİHS’nin 35. maddesinin 1. fıkrasında, AİHM’e başvuru için öngörülen 6 aylık süre 4 aya indirilmiştir. 4 aylık yeni süre, 15 No.lu Protokolün 8. maddesinin 3. Fıkrası uyarınca, Protokolün yürürlüğe girdiği 1 Ağustos 2021 tarihinden itibaren 6 ay geçtikten sonra, yani 1 Şubat 2022’de uygulanmaya başlayacaktır. Ayrıca, AİHS’nin 35. maddesinin 1. fıkrasında belirtilen, iç hukuktaki “nihai/kesin karar”, 1 Ağustos 2021 tarihinden önce verilmişse, bu karara dayanarak yapılacak başvuru 4 aylık süreye değil, 6 aylık süreye tabi olacaktır. 

6- Önceki paragrafta belirtilenler dışında kalan diğer değişiklikler 1 Ağustos 2021 tarihinden itibaren uygulanacaktır.