1. GİRİŞ:

Ekonomik Kriz zamanlarında özel sektör kamu alımları ile daha yakından ilgilenmektedir. Bunun başlıca nedeni sunacakları hizmete karşılık alacakları bedelin özel sektörden daha garanti olacak şekilde ödeneceği düşüncesidir.

Bu düşünce kısmen doğru olsa da kamu ihalelerine girebilmek bir çok usul ve esasa bağlanmıştır. Bazen en ufak bir hata şirketlerin zarar etmesine de zarar verebilir. 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu ve 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu özel nitelikli olarak bu alanı düzenleyen Kanunlar olarak; 4734 sayılı Kanun kamu idarelerinin gider gerçekleştiren alımlarını, 2886 sayılı Kanun ise kamu idarelerine gelir getirici taşınmaz ve taşınır satım ve kiralamalarının usul ve esaslarını düzenlemektedir.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu kapsamındaki ihaleler için isteklilerin sağlaması gereken hususlardan birisi de iş deneyim belgesidir. Ancak bu belgeye kamu ihalelerine yeni katılacak bir şirketin sahip olması mümkün değildir.

Bu noktada özel sektöre gerçekleştirilen işlerin kamu ihalelerinde iş deneyim belgesi yerine geçip geçmeyeceği sorusu akıllara gelmektedir. Özel sektöre gerçekleştirilen işlerin kamu ihalelerinde iş deneyim olarak geçerli olup olamayacakları; söz konusu işin mal, hizmet ve yapım işi olmasına göre değişiklik göstermekte olup, makalemizin konusu teşkil edecektir.

2. KAMU İHALELERİNDE İŞ DENEYİM BELGELERİ

Kamu kaynakları ile sağlanan devlet ihtiyaçlarının sağlanması sürecinde; kamu bir taraftan en uygun fiyata alım yapmaya çalışırken bir taraftan da en tecrübeli gerçek veya tüzel kişiden alım yapmayı amaçlamaktadır.

Kanun koyucu, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun da daha nitelikli ve deneyimli firmalardan alım yapılabilmesi amacıyla “İhaleye katılımda yeterlilik kuralları” başlıklı 10’uncu maddesinde mesleki ve teknik yeterlilik belgelerini düzenlemiştir.

Bu maddedeki yer alan düzenlemeler doğrultusunda ihaleye çıkan idareler bu maddede ana hatları çizilen belgeleri daha nitelikli isteklilerin ihaleye katılabilmesi amacıyla ihale şartnamelerinde ihale teklif zarfları içerisinde sunulmasına yönelik düzenleme yapabilmektedirler. Temel olarak iş deneyim belgeleri, iş bitirme belgesi, iş yönetme ve iş durum belgesi olarak düzenlenmiştir..

İhalenin büyüklüğüne göre hizmet ve mal alım ihalelerinden iş deneyim belgesi istenilmeyebilmektedir.

Hizmet alım ihaleleri ihale uygulama yönetmeliği 29’ncu maddesindeki;

“b) Yaklaşık maliyeti, Kanunun 13 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (2) numaralı alt bendinde hizmet alımları için öngörülen üst limit tutarı ile eşik değer arasında olan işlerin ihalelerinde; (a) bendinde sayılan belgelere ek olarak, adayın veya isteklinin ihale konusu iş veya benzer işlerdeki deneyimini gösteren belgelerin,” hükmü yer almaktadır.

Dolayısıyla; 2020 yılı için yaklaşık maliyeti 388.086 TL den daha yüksek olan ihalelerde iş deneyim belgesi istenilmesi zorunludur.

Ancak, yapım işi ihalelerinin büyüklüğü ne olursa olsun ihaleye çıkan idarenin isteklilerden iş deneyim belgesi isteme zorunluluğu bulunmaktadır.

3. ÖZEL SEKTÖRE GERÇEKLEŞTİRİLEN İŞLER KAMU İHALELERİNDE İŞ DENEYİM BELGESİ OLARAK DEĞERLENDİRİLEBİLİR Mİ?

Kamu İhale Kurulu, alımın türünün mal, hizmet ve yapım olması doğrultusunda farklı ihale uygulama yönetmelikleri düzenlemiştir.

Makalemizin konusunu teşkil eden özel sektöre gerçekleştirilen işlerin kamu ihalelerinde iş deneyim belgesi olarak kabulü her yönetmelikte farklı olarak düzenlenmiştir.

3.1. Mal Alım İhalelerinde

Özel sektöre gerçekleştirilen işlere ait belgelerin kamu ihalesine katılım amacıyla iş deneyim olarak kabulüne ilişkin hükümlerin ayrıntıları Mal Alım İhaleleri Uygulama yönetmeliğinin 46’ncı maddesinde özet olarak aşağıdaki şekilde düzenlenmiştir.

a) İhale zarfı içinde aşağıdaki belgelerin sunulması durumunda ilgili firmanın kamu ihalesine katılma açısından yeterli iş deneyime sahip olduğu değerlendirilebilecektir.

-  Sözleşme:

- Fatura:  Sözleşmenin uygulanmasına yönelik olarak 213 sayılı Vergi Usul Kanununun ilgili hükümleri çerçevesinde düzenlenen fatura örnekleri veya bu örneklerin noter, serbest muhasebeci, yeminli mali müşavir, serbest muhasebeci mali müşavir veya vergi dairesi onaylı suretleri ile serbest meslek makbuzu nüshaları veya bu nüshaların noter, yeminli mali müşavir, serbest muhasebeci mali müşavir veya vergi dairesi onaylı suretleri, iş deneyimini gösteren belgelerdir.

b) Eğer özel sektöre düzenlenmiş işlerde ilgili firma bir iş deneyim belgesi adı altında belge düzenlemiş ise kamu ihalesine katılım açısından bu belge ihale komisyonunca dikkate alınmaz. Yukarıda belirtmiş olduğumuz üzere usulüne uygun olarak düzenlenen sözleşme ve fatura geçerli olarak kabul edilecektir.

c) Özel sektöre gerçekleştirilen işlerin kabulünün, ilk ilan veya davet tarihinden geriye doğru son beş yılda yapılmış olması durumunda sözleşme tutarı tam olarak değerlendirilir. Sözleşmede kabul tarihine ilişkin bir düzenleme bulunmuyor ise, iş deneyimini gösteren belgeler kapsamında sunulan faturalardan en son düzenlenen fatura tarihi kabul tarihi olarak dikkate alınır. Kesin kabul tarihi, ilk ilan veya davet tarihi ile ihale veya son başvuru tarihi arasında olan mal alımlarıyla ilgili iş deneyimini gösteren belgelerde de sözleşme tutarı tam olarak değerlendirilir.

d) İş deneyim tutarının tespitinde, diğer belgelerin de bu tutarı doğrulaması ve sözleşmede iş artışına ilişkin hüküm bulunması koşuluyla sözleşme tutarının % 10’unu aşmamak üzere tamamlanan iş tutarı dikkate alınır.

e) Sözleşmenin, iş eksilişi yapılarak sona erdirilmesi durumunda; işin, bu şekilde tamamlandığı hususunda iş sahibi ile yüklenicinin anlaştığını gösterir belgenin, iş deneyimini gösteren diğer belgelerle birlikte sunulması zorunludur.

f) Toplam sözleşme tutarı bulunmayan ve birim fiyat üzerinden bağıtlanan sözleşmede; sözleşmede yazılı süre esas alınarak o dönemde yapılan işin tutarını gösteren faturalardaki tutarların toplamı, toplam sözleşme tutarı olarak kabul edilir.

3.2. Hizmet Alım İhalelerinde

Özel sektöre gerçekleştirilen işlere ait belgelerin kamu ihalesine katılım amacıyla iş deneyim olarak kabulüne ilişkin hükümlerin ayrıntıları Hizmet Alım İhaleleri İhale Uygulama yönetmeliğinin 47’nci maddesinde düzenlenmiştir.

Özel sektöre gerçekleştirilen işlerin iş deneyim belgesi olarak değerlendirilmesi açısından temel olarak mal alım ihaleleri ile aynı prensipler hizmet alımlarında bulunmaktadır.

Arada bir kaç tane temel farklılık bulunmaktadır:

Mal alım ihalelerinde sunulan iş deneyim belgesi yerine geçecek belgelere ek olarak hizmet alım ihalelerinde personel çalıştırılan işlerden ise bu belgelere ek olarak o işe ait sözleşme kapsamında personel çalıştırıldığını gösteren Sosyal Güvenlik Kurumu internet sayfası üzerinden düzenlenmiş ve idarece teyidi yapılabilen belgenin de sunulması gerekmektedir.

Ayrıca iş deneyimini gösteren belgelerin değerlendirilmesinde varsa fiyat farkları ile KDV hariç olarak belirlenen tutarlar dikkate alınır.

3.3. Yapım İşi İhalelerinde

Yapım işi özelinde Kamu İhale Kurulu, mal ve hizmet alım ihalelerindeki düzenlemenin aksine her hangi bir şekilde özel sektöre gerçekleştirilen işlere ait belgelerin iş deneyim olarak sayılmasına yönelik bir düzenleme yapmamıştır. Bu nedenle özel sektöre gerçekleştirilen yapım işi ihalelerine ilişkin işlere ait fatura ve sözleşmeler kamu ihalelerinde iş deneyim olarak değerlendirilmemektedir.

Bu husus yapım işi ihalelerini mal ve hizmet alım ihalelerinden ayırmaktadır.  Kamu İhale Kurulu'nun 23.06.2017 tarih ve 2017/UY.I-1783 Sayılı Kararında da aynı husus vurgulanmaktadır.

“Dolayısıyla, yapım işlerinde özel sektöre taahhüt edilen işlere ilişkin bir iş deneyimiyle kamu ihalelerine iştirak edilebilmesi için; belediye sınırları veya mücavir alan içinde ilgili belediyeye, belediye sınırları veya mücavir alan dışında ilgili bayındırlık ve iskan il müdürlüğüne, ilgili mevzuatı uyarınca yapı denetimi veya kabulü bunların dışındaki kuruluşlar tarafından yapılan işlerde ise bu mevzuat uyarınca yetkilendirilmiş kurumlara başvurulması; bu başvuru kapsamında noter onaylı sözleşmenin, yapı ruhsatının, yapı kullanma izin belgesinin, ilgili sigorta müdürlüğünden onaylı iş yeri bildirgesinin, kat ve/veya arsa karşılığı inşaat işleri haricindeki işlerde bu belgelere ek olarak sözleşmeye ilişkin fatura örnekleri veya bu örneklerin ilgililerce onaylı suretlerinin, asansör montajı işlerinde ise yapı ruhsatı ve yapı kullanma izin belgesi yerine asansörün monte edildiği binaya uygunluğu ile ilgili işlemlerin yapıldığına dair belgenin sunulması; sonrasında yukarıda sayılan kurum ve kuruluşlarca bu belgelere istinaden Yönetmelik’in ekinde yer alan standart formlara uygun olarak iş deneyim belgelerinin düzenlenmesi ve sonuç olarak isteklilerce asıl belgelere dayanak teşkil eden belgelerin değil, ilgili kurum ve kuruluşlarca standart forma uygun şekilde düzenlenmiş olan iş deneyim belgelerinin ibraz edilmesi gerekmektedir.

Bu itibarla, başvuru sahibi tarafından iş deneyimini gösteren belge olarak özel sektöre taahhüt edilen bir işe ilişkin sözleşme ve fatura örneği suretinin sunulmasının kamu ihale mevzuatına uygun olmadığı; yapım işleri bakımından bu şekildeki işlere yönelik yapılacak belgelendirmenin usulünün, işe ait belgelerin doğrudan ihale makamına sunulması şeklinde değil, bu belgelerin sunulduğu belge düzenlemeye yetkili kurum ve kuruluşlarca standart form çerçevesinde düzenlenen iş deneyim belgelerinin ihale makamına sunulması şeklinde belirlendiği; bu nedenlerle idarece başvuru sahibinin teklifinin değerlendirme dışı bırakılması işleminin yerinde olduğu sonucuna varılmıştır.”

Avukat Haydar ŞENÖZ

(Bursa Barosu)

KAYNAKÇA

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu, www.kik.gov.tr

Mal Alım İhaleleri Uygulama Yönetmeliği, www.kik.gov.tr

Hizmet Alım İhaleleri Uygulama Yönetmeliği,www.kik.gov.tr

Yapım İşi İhaleleri Uygulama Yönetmeliği,www.kik.gov.tr