BİLİŞİM SİSTEMLERİ KULLANMAK SURETİYLE DOLANDIRICILIK SUÇUNDA YETKİ PROBLEMİ

Günümüz ceza yargılamasında belki de yetkiye ilişkin en büyük problemler Bilişim Sistemleri Kullanmak Suretiyle Dolandırıcılık suçunda ortaya çıkmaktadır. Zira bu konuda farklı farklı yüksek mahkeme kararları ve görüşler bulunmaktadır. Öncelikle yetkili mahkemenin neresi olacağı hususunu kanuni düzenlemesiyle ele almak gerekecektir.

11.02.2022 - 15:23 Yayınlanma

18.04.2024 - 14:45 Güncelleme

BİLİŞİM SİSTEMLERİ KULLANMAK SURETİYLE DOLANDIRICILIK SUÇUNDA YETKİ PROBLEMİ

5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun “Yetkili Mahkeme” başlıklı 12. maddesinde;

(1) Davaya bakmak yetkisi, suçun işlendiği yer mahkemesine aittir.

(2) Teşebbüste son icra hareketinin yapıldığı, kesintisiz suçlarda kesintinin gerçekleştiği ve zincirleme suçlarda son suçun işlendiği yer mahkemesi yetkilidir.

(3) Suç, ülkede yayımlanan bir basılı eserle işlenmişse yetki, eserin yayım merkezi olan yer mahkemesine aittir. Ancak, aynı eserin birden çok yerde basılması durumunda suç, eserin yayım merkezi dışındaki baskısında meydana gelmişse, bu suç için eserin basıldığı yer mahkemesi de yetkilidir.

(4) Soruşturulması ve kovuşturulması şikâyete bağlı olan hakaret suçunda eser, mağdurun yerleşim yerinde veya oturduğu yerde dağıtılmışsa, o yer mahkemesi de yetkilidir. Mağdur, suçun işlendiği yer dışında tutuklu veya hükümlü bulunuyorsa, o yer mahkemesi de yetkilidir.

(5) Görsel veya işitsel yayınlarda da bu maddenin üçüncü fıkrası hükmü uygulanır. Görsel ve işitsel yayın, mağdurun yerleşim yerinde ve oturduğu yerde işitilmiş veya görülmüşse o yer mahkemesi de yetkilidir.

(6) (Ek:8/7/2021-7331/10 md.) Bilişim sistemlerinin, banka veya kredi kurumlarının yada banka veya kredi kartlarının araç olarak kullanılması suretiyle işlenen suçlarda mağdurun

yerleşim yeri mahkemeleri de yetkilidir.

Aynı Kanunun “Yetkisizlik İddiası” başlıklı 18. maddesinde;

(1) Sanık, yetkisizlik iddiasını, ilk derece mahkemelerinde duruşmada sorgusundan, bölge adliye mahkemelerinde incelemenin başlamasından ve duruşmalı işlerde inceleme raporunun okunmasından önce bildirir.

(2) Yetkisizlik iddiasına ilişkin karar, ilk derece mahkemelerinde sanığın sorgusundan önce, bölge adliye mahkemelerinde duruşmasız işlerde incelemenin hemen başlangıcında, duruşmalı işlerde inceleme raporu okunmadan önce verilir. Bu aşamalardan sonra yetkisizlik iddiasında bulunulamayacağı gibi mahkemeler de bu hususta re’sen karar veremez

(3) Yetkisizlik kararlarına karşı itiraz yoluna gidilebilir.” düzenlemeleri yer almaktadır.

5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 12 maddesinin 1. bendinde Davaya bakmak yetkisi, suçun işlendiği yer mahkemesine aittir. Düzenlemesi yer almaktadır. Peki Bilişim Sistemleri Kullanmak Suretiyle Dolandırıcılık Suçunda suçun işlendiği yer neresi olacaktır?

Günümüzde sıklıkla karşılaşılan bir dolandırıcılık yöntemi örneğinden yola çıkacak olursak; Mardin ilinde ikamet eden müşteki, kendisinin İnstagram üzerinden para kazandıran iddia ilanını gördüğünü, söz konusu ilanı veren sitede mesajlaştığını, kendisini X olarak tanıtan kişi ile konuştuğunu, 350 TL karşılığında kupon satın aldığını, söz konusu parayı Mardin ilinden X bankası ATM’ sinden havale ettiğini, aynı gün kendisinin aranarak 42000 kazandığının söylendiğini, parayı çekmek için vergi masrafı olarak 1400 TL yatırması gerektiğini ve yatırdığını, daha sonra tekrardan 1400 TL daha para isteyince dolandırıldığını anladığı ve ilgili birimlere başvurduğu, gönderilen paraların ise ikamet yeri Muğla olan şüpheli tarafından Muğla ili X ATM’ sinden çekildiği tespit edilmiştir. Söz konusu olayımızda suçun işlendiği yer neresi olacaktır.

Bir görüşe göre, dolandırıcılık suçlarında suç yerinin tespitinde, haksız menfaatin fiilen elde edildiği yer mahkemesinin yetkili olduğu kabul edilmektedir. Örneğin somut olayda, hileli hareketlerle iradesi fesada uğratılan kişinin yatırmış olduğu paranın fail tarafından çekildiği anda tamamlanacak olması nedeniyle suç yerinin de menfaatin temin edileceği yer olacağından hareketle yetki belirlemesi yapmaktadır.(1)

Nitekim bu görüşten yola çıkarak Yargıtay 5. Ceza Dairesi'nin 01.12.2016 tarih, 2016/958 E. 2016/9318 K. 01.12.2016 tarih, 2016/9578 E. 2016/9313 K. 30.11.2016 tarih, 2016/9549 E. 2016/9266 K. 07.12.2016 tarih 2016/9802 E. 2016/9529 K. Sayılı ilamlarına göre dolandırıcılık suçunda; suçun, paranın fail tarafından çekildiği anda tamamlanacak olması nedeniyle, suç yerinde menfaatin temin edildiği yer olduğu, olduğuna ilişkin kararlar vermiştir.

Bir başka görüşe göre ise dolandırıcılık suçlarında para hakimiyetinin ortadan kaybolduğu an suçun tamamlanmış olacağı görüşüdür. Yani söz konusu para müşteki tarafından yatırıldığı an suçun tamamlanmış olacağı ve yetkili mahkemenin de o yer olacağı hususudur.

Nitekim bu görüşten de yola çıkarsak; Yargıtay 5. Ceza Dairesi’nin emsal nitelikteki 2019/3646 Esas 2019/4957 Karar/ 2019/8052 esas 2019/10298 karar, / 2018/2430 esas, 2018/1463 karar,/ 2018/1299 esas, 2018/1259 karar, / 2017/5501 esas, 2017/4544 karar, /2018/2489 esas, 2018/1883 karar, / 2017/6700 esas, 2017/5702 karar, /2017/6773 esas, 2017/5609 karar,/2018/881 esas, 2018/915 karar, /2018/908 esas, 2018/683 karar, / 2018/1930 esas, 2018/1027 karar, /2018/1857 esas, 2018/945 karar, / 2018/2395 esas, 2018/1704 karar, Suç yeri itibariyle yetkili ve görevli mahkemenin müşteki tarafından paranın gönderildiği yer mahkemesi olduğuna ilişkin kararlar verilmiştir.(2)

İki farklı görüşten ve kararlardan yola çıkarak Bilişim Sistemleri Kullanmak Suretiyle Dolandırıcılık Suçunda suçun işlendiği yer mahkemesinin neresi olacaktır. Kanaatimce bu tarz suçlarda suçun işlendiği yeri para hakimiyetinin ortadan kaybolduğu yani paranın asıl gönderildiği yer mahkemesi olarak değerlendirmek, hem müştekiyi haklı olduğu halde farklı illerde adalet aramasının önüne geçecek hem de Ceza Yargılaması ilkeleriyle uyuşacaktır. Keza bu tartışmaya şu an için Yargıtay 5. Ceza Dairesinin 30/06/2020 tarih 2020/2926 Esas 2020/11759 Karar sayılı ilamıyla ve son kanuni değişikliklerle son verilmiş görünmektedir. Yani örnek verdiğimiz olayda da yetkili mahkeme müştekinin yerleşim yeri ve para hakimiyetinin ortadan kaybolduğu yer olan Mardin olacaktır.