213 Sayılı Vergi Usul Kanunu(VUK)’nun ‘‘Vergi Hatalarını Düzeltme ve Reddiyat’’ başlıklı Üçüncü Bölümü’nün 116 ile 126. Maddeleri arasında düzenlenen vergi hataları ve düzeltme-şikayet müessesi vergi uyuşmazlıklarının idari çözüm yöntemlerinden birisi olarak sayılmaktadır.
Uyuşmazlıkların idari çözümü ile kastedilen, mükellef ile vergi idaresi arasında doğan bir problemin uyuşmazlık haline getirilip yargı yoluna gidilmesine gerek kalmaksızın idarenin kendiliğinden ya da ilgililerin başvurması sonucu barışçıl yollarla çözüme kavuşturulmasıdır[1].
Vergi hatası kavramı ise Kanunun 116. Maddesinde tanımlanmış olunduğu üzere, vergiye mütaallik hesaplarda veya vergilendirmede yapılan hatalar yüzünden haksız yere fazla veya eksik vergi istenmesi veya alınmasıdır. Bu hataların düzeltilmesi ise idare tarafından tespit edilmesi üzerine re’sen(m.121) yapılabileceği gibi mükellefler tarafından(m.122) düzeltme talebinde bulunulması üzerine de yapılabilmektedir.
Vergi hatası kapsamı içinde yer alan hesap hataları Kanunun 117. Maddesinde düzenlenmiş olup kendi içerisinde; matrah hataları, vergi miktarında hatalar ve verginin mükerrer olması olarak üç alt başlıkta tasnif edilmiştir. Vergilendirme hataları ise yine Kanunun 118. Maddesinde düzenlenmiş olup; mükellefin şahsında hata, mükellefiyette hata, mevzuda hata ve vergilendirme veya muafiyet döneminde hata olmak üzere dört başlıkta düzenlenmiştir.
Bahsedilen bu vergi hatalarının çözüm yöntemleri ise ilgili kanunun 120. ve devam maddelerinde düzeltme ve şikâyet prosedürü ile düzenlenmiştir. Buna göre vergi hatalarının düzeltilmesine ilgili vergi dairesi müdürünce re’sen karar verilebilir ve bu hatalar düzeltme fişine dayanılarak gerçekleştirilir veya ilgili kişilerce vergisel işlemlerdeki hataların düzeltilmesi ilgili vergi dairesinden yazı ile talep edilebilir[2]. Kanunun 124. Maddesinde ise Şikâyet yolu düzenlenmiş olup buna göre; Vergi mahkemesinde dava açma süresi geçtikten sonra yaptıkları düzeltme talepleri ret olunanlar şikâyet yolu ile Maliye Bakanlığına müracaat edebilirler.
Düzeltme-Şikayet prosedürünün uygulanması amacıyla VUK’un 116. ve devamı Maddeleri kapsamına giren bir vergi hatası içerdiği iddiasıyla yapılan düzeltme-şikayet başvurularının; vergi hatasına ilişkin bir uyuşmazlık mı içerdiği yoksa hukuki yorumu gerektiren bir ihtilaf niteliğinde mi olduğu hususlarında farklı yönde görüşler ve farklı yönde mahkeme kararları bulunmaktadır.
Bu yazımızda İlk Derece Vergi Mahkemeleri arasında ve Bölge İdare Mahkemeleri arasında sıklıkla farklı yönde kararların verildiği bu konuyla ilgili olarak güncel kararlar üzerinden Danıştay’ın görüşü incelenmeye çalışılacaktır.
1- Danıştay Vergi Dava Daireleri Kurulu
Özet : Aykırılığın, korunması gerekli taşınmaz kültür varlığı niteliğinde olan taşınmazlarla ilgili olarak ihale edilen onarım ve restorasyon işleri kapsamında ödenen damga vergilerinin iadesi isteminin, 213 Sayılı Vergi Usul Kanunu’nda yer alan vergi hatalarının düzeltilmesine ilişkin hükümler kapsamında incelenemeyeceği yönünde giderilmesine
Söz konusu karar incelendiğinde Danıştay, VUK’nun ilgili hükümleri uyarınca, düzeltme şikayet yoluna başvurulabilmesi için ileri sürülen hatanın hukuki yorum gerektirmeyecek şekilde açık ve net belirlenebilmesi koşulunu aramaktadır. Düzeltme ve şikâyet konusu yapılabilecek vergi hatalarının, vergi idareleri veya mahkemeler tarafından VUK’nun 3. Maddesinde öngörülen yorum tekniklerine başvurulmadan ilk bakışta anlaşılabilecek nitelikte olan vergilendirme işlemlerinde ki hatalar olduğu belirtilmiştir. Bu kapsamda uyuşmazlığın çözümünün maddi olayların değerlendirilmesi ve mevzuatın yorumlanmasını gerektirmesi halinde vergi hatasından değil hukuki uyuşmazlık halinden bahsedilebileceği ifade edilmiştir. Düzeltme ve şikâyet başvurularından kaynaklı olarak açılan davalarda da mahkemelerin esasa ilişkin olarak, uyuşmazlıkta tespiti hukuki yorumu gerektirmeyen açık bir vergi hatasının bulunup bulunmadığı ve eğer böyle bir açık hata hali varsa idarenin başvuruyu reddetmesinin hukuka uygun olup olmadığı yönleriyle sınırlı olarak denetim yapabileceği hususu belirtilmiştir.
2- Danıştay Vergi Dava Daireleri Kurulu
Bölge İdare Mahkemesi Kararları Arasındaki Aykırılığın Giderilmesi İstemi Hakkında Karar 22/10/2025 Tarih 2025/16 E. 2025/18 K.
Özet : Aykırılığın, 4760 Sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanunu’nun 1. Maddesinin (1) numaralı fıkrasının (b) alt bendi kapsamında, benzi ve elektrik motoru bulunan aracın, Özel Tüketim Vergisi Kanunu’nun ek (II) sayılı Liste’de belirtilen Özel Tüketim Vergisi oranlarından %80 yerine %10 oranına tabi olduğundan bahisle fazla ödenen vergilerin iadesi isteminin, 213 Sayılı Vergi Usul Kanunu’nda yer alan vergi hatalarının düzeltilmesine ilişkin hükümler kapsamında incelenmesinin mümkün olmadığı yönünde giderilmesine
Yine ilgili kararında Danıştay, VUK’nun 116. ve devamı maddelerinde düzenlenen düzeltme ve şikâyet yolunun vergi hatalarına ilişkin ayrı ve sınırlı bir başvuru yolu olduğu ve Kanun koyucunun aradığı anlamda vergi hatalarının, yoruma başvurulmadan ilk bakışta anlaşılabilecek nitelikte olan vergilendirme işlemlerinde ki hatalar olduğu belirtilmiş ve yukarıda açıklamış olduğumuz aynı gerekçelerle hüküm kurmuştur.
3- Danıştay Vergi Dava Daireleri Kurulu
Özet : Vergilendirme işleminin dayanağı kanun hükmünün Anayasa Mahkemesi’nce iptal edilmesinin, yürürlükte olduğu dönemde bu kanun hükmüne istinaden yapılmış işlemlerin düzeltme ve şikayet yolu ile vergi hatası kapsamında değerlendirilmesine imkan vermeyeceği hakkında.
Bu kararda da Danıştay, düzeltme ve şikâyet prosedürü üzerine dava konusu edilen işlemlerin ancak hukuki yorum gerektirmeyecek şekilde açık ve net olarak belirlenebilir nitelikteki hatalar yönünden işletilebileceğini, düzeltme ve şikâyete konu uyuşmazlık konusu işlemlerin hukuki yorum teknikleri kullanılarak farklı düşünce ve sonuçlarının doğabileceği durumlarda bu uyuşmazlık konusu işlemlerin kanunun getiriliş amacı anlamında açık bir vergi hatası oluşturmayacağı yönünde karar vermiştir.
4- Danıştay Vergi Dava Daireleri Kurulu
Özet : Aykırılığın, haksız olarak verginin iadesi üzerine iade edilen vergiden bağımsız olarak ve tek başına faiz ödenmesi istemiyle, 213 Sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 116. ve devamı maddeleri uyarınca düzeltme ve şikayet yoluna başvurulabileceği yönünde giderilmesi hakkında
Bu karar sonucu itibariyle yukarıda bahsetmiş olduğumuz kararlardan farklı gibi görünse de uyuşmazlık konusu incelendiğinde, kararın Danıştay’ın vergi hataları ve düzeltme-şikayet prosedürüne bakış açısı yönünde herhangi bir farklılık olmadığı, halihazırdaki görüşünü destekler nitelikte bir karar olduğu anlaşılacaktır.
Karara konu uyuşmazlık özet olarak; haksız olarak tahsil edilen verginin tahsil tarihinden itibaren işletilecek tecil faizi ile birlikte iadesi istemiyle yapılan düzeltme başvurusunun faiz talebi yönünden reddedilmesi üzerine, iade edilen vergi tutarı için işlemiş olan tecil faizinin ödenmesi istemiyle iade talebinden ayrı ve bağımsız olarak VUK’nun 116. ve devamı maddeleri uyarınca düzeltme ve şikâyet yoluna başvurulup başvurulamayacağına ilişkindir. Kararın gerekçesinde Danıştay, haksız veya fazla olarak tahsil edildiği tespit edilen vergilerin iadesinde ilgilinin ödediği paradan mahrum kaldığı süre zarfında, enflasyon nedeniyle paranın değerinde meydana gelen aşınma ve mülkiyetin gerçek değerinde oluşan azalma nedeniyle faiz ödenmesi gerektiğinin açık olduğunu vurgulayarak, fazladan tahsil edilen verginin faizsiz olarak iadesinde iadenin tam olarak yerine getirilmiş olunduğuna bahsedilemeyeceği sebebiyle iade işleminde ki eksikliğin giderilmesi ve işlemiş olan faizin ödenmesi istemiyle asıl alacağın iadesine ilişkin öngörülen düzeltme zamanaşımı içinde, iadeden ayrı ve bağımsız olarak düzeltme ve şikayet yoluna başvurulmasında hukuka aykırılık bulunmadığına karar vermiştir.
Son olarak konu ile ilgili Anayasa Mahkemesi’ne yapılmış 06/03/2024 tarih ve 2022/41426 Başvuru numaralı bireysel başvuru kararında da Anayasa Mahkemesi tarafından;
Kanun koyucunun hukuki hata niteliğinde olmayan vergilendirme hatalarının düzeltilmesi amacıyla vergi hatası düzeltme ve şikayet yolunu ihdas ettiği belirtilmiş, düzeltme şikayet prosedürünün işletilebilmesi için ortadan bir hukuki uyuşmazlığın değil vergi hatasının bulunması gerektiği açıklanmıştır.
Kararda belirtilen Bölge İdare Mahkemesi kararında ise, ancak kanunda belirtilen durumlarla sınırlı olarak, hukuki ihtilaf içermeyen, basit ve açık hataların düzeltme ve şikayet yoluna başvurulmak suretiyle dava konusu edilebilmesinin mümkün olduğu, aksi takdirde her türlü uyuşmazlığın düzeltme zamanaşımı içinde dava konusu edilebilmesinin söz konusu olacağı ancak bunun da 2577 Sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu(İYUK)’un dava açma sürelerine ilişkin 7. Maddesi’nin düzenlenme amacına uygun düşmeyeceği ifade edilmiştir.
Sonuç itibariyle bu kararlardan yola çıkılarak Danıştay, vergi hataları üzerine yapılan düzeltme-şikayet başvurularının bu kapsamda değerlendirilebilmesi için bu hataların açık ve basit hatalar olması gerektiğini vurgulayarak, uyuşmazlığa konu hatanın çözüme kavuşturulabilmesi için hukuki ve teknik yorumun gerektiği, farklı hukuki görüşler neticesinde farklı sonuçlara varılmasının mümkün olduğu, olayın uygulanacağı mevzuat hükümlerinin yoruma açık olduğu durumlara ilişkin olması halinde ise burada bir vergi hatasının varlığından değil yargılama ile çözülebilecek hukuki bir ihtilaftan bahsedilebileceği görüşünü ifade etmektedir.
Av. Hüseyin Can GÜLTEPE
KAYNAKÇA
YARDIMCIOĞLU M., KÜTÜKÇÜ M.(2014), ‘’Vergi Uyuşmazlıklarında İdari Ve Adli Çözüm Yolları, Kahramanmaraş Vergi Dairesi Başkanlığında Örnek Çalışma’’, Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi
BALCI M.(2022), ‘’Vergi Hataları ile Düzeltme-Şikayet Konusunda Uygulamada Yaşanan Hukuki Sorunlar ve Çözüm Önerileri’’, onikilevha Yayınları, 2. Baskı, İstanbul, s.181,182
------
[1] YARDIMCIOĞLU M., KÜTÜKÇÜ M.(2014), ‘’Vergi Uyuşmazlıklarında İdari Ve Adli Çözüm Yolları, Kahramanmaraş Vergi Dairesi Başkanlığında Örnek Çalışma’’, Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, S: 11, syf.4
[2] BALCI M.(2022), ‘’Vergi Hataları ile Düzeltme-Şikayet Konusunda Uygulamada Yaşanan Hukuki Sorunlar ve Çözüm Önerileri’’, onikilevha Yayınları, 2. Baskı, İstanbul, s.181,182
