Polislik sınavlarına girmeden önce yapılan mülakat sınavı gibi polis okullarının bitiminde polis meslek yüksekokulu, polis meslek eğitim merkezi ve polis amirleri eğitim merkezinden mezun olacak adaylara yazılı sınav ve mülakat sınavları uygulanmaktadır. Polis okullarında eğitimin tamamlanmasından sonra yapılan sözlü sınava, dönem sonu mülakatı denilmektedir.
PMYO (Polis Meslek Yüksekokulu) dönem sonu mülakat sonuçlarının açıklanması ile birlikte başarısız sayılan adaylardan tarafımıza pek çok soru gelmektedir. Bu nedenle bu yazımızda dönem sonu mülakat sonuçlarına itiraz usulünden bahsedeceğiz.
PMYO / POMEM / PAEM Dönem Sonu Mülakat komisyonları tarafından yapılacak sözlü sınavda adaylar;
a) Mesleki bilgi düzeyi,
b) Bir konuyu kavrayıp özetleme, ifade yeteneği ve muhakeme gücü,
c) Özgüveni, ikna kabiliyeti ve inandırıcılığı,
ç) Liyakati, temsil kabiliyeti, davranış ve tepkilerinin mesleğe uygunluğu, yönlerinden yüz tam puan üzerinden değerlendirilirler.
Polis okulları dönem sonu mülakatına giren adaylardan başarılı kabul edilmeyenlerin sonuçlara karşı dava açması mümkündür. Şöyle ki; diğer idari işlemlerde olduğu gibi sözlü sınavların da yetki, şekil, sebep, amaç ve konu unsurlarında hukuka aykırılıkların olma ihtimali vardır ve sınavlar da yargısal denetime açıktır.
Sözlü sınavların yapılış usulünde görülebilecek belli başlı hukuka aykırılık halleri nelerdir?
1. Sınav Komisyonunun Usulüne Uygun Oluşturulmaması
Sınav komisyonunun usulüne uygun olarak oluşturulmamasını Danıştay, sınavın esasını etkileyen aslî şekil kuralı ihlali olarak kabul etmiş ve işlemin iptaline karar vermiştir.
2. Adaylara Fırsat Tanınmaması
Sözlü sınav yapılırken öncelikli olarak adaylara soruları cevaplayabilme fırsatının verilmesi gerekir. Bu noktada iki hususa değinilebilir. Birincisi, sınav sırasında adaylara savunma fırsatının (soruları cevaplayabilme fırsatı) verilmesi; ikincisi, sınav sırasında adayın konsantrasyonunu bozucu durumların ortadan kaldırılması hususudur.
3. Sınavın Ses ve Görüntü Kaydının Alınmaması
Danıştay’ın birçok kararında sözlü olarak yapılan sınavlara ait yazılı delil bulunamadığı için delil tespiti yapılamayacağı, dolayısıyla bu sınavların denetlenemeyeceği belirtilmektedir.
4. Sınav Soru ve Cevaplarının Önceden Hazırlanarak Tutanağa Bağlanmaması
Sözlü sınavlara ilişkin hukuka aykırılıkların bir diğeri, sınavlarda adaylara farklı sorular sorularak ayrımcılık yapıldığı ve sınavlarda sorulan sorular ve bunlara verilen cevaplar tutanağa geçmediği için etkin ve verimli yargısal denetimin yapılamadığı hususudur. Sözlü sınav öncesinde adaylara sorulacak soruların ve yanıtlarının sınav komisyonunca belirlenmesi, böylece sözlü sınav öncesinde adaylara yöneltilebilecek soruların ve yanıtlarının hazırlanmış olması gerekmektedir. Sınav sırasında, adaylara hazırlanmış olan bu sorulardan kura yöntemiyle belirlenenlerin sorulacağı tabiidir.
Danıştay’ın emsal içtihatlarında adayın sözlü sınavda başarısız sayılmasına ilişkin işlemde, sınav öncesinde soruların ve yanıtlarının hazırlanmamış olması, sözlü sınavın sesli ve görüntülü kayıt yapılmak suretiyle gerçekleştirilmemesi, ayrıca komisyon üyelerince takdir edilen notun gerekçeleriyle ortaya konulmaması nedenleriyle başarısız sayılma işinin hukuka uygun bulunmadığına karar vermiştir.
Kuşkusuz, sözlü sınavların elektronik ortamda görüntülü ve /veya sesli olarak kayıt altına alınarak etkin ve verimli bir yargısal denetimin yapılması, hukuk devleti ilkesinin hayata geçirilmesi açısından son derece önemlidir. Sözlü sınavların yargısal denetimi için gerekli tüm unsurların oluşturulmasını sağlamak hukuka bağlı idarenin görevidir.
Anayasanın 125.maddesine göre, “yargı yetkisi idari eylem ve işlemlerin hukuka uygunluğunun denetimi ile sınırlıdır…(İdarenin) takdir yetkisini kaldıracak biçimde yargı kararı verilemez”. Genel kabul gören görüşe göre, “açık takdir hatası” ve “ölçülülük ilkesine aykırılık” hali dışında idarenin yetkisi denetlenmemelidir.
PMYO/ POMEM / PAEM mülakat sonucunda başarısız kabul edilen adaylar ne yapmalıdır?
Pmyo / Pomem / Paem mülakat sonuçlarına itiraz edilemez. Ancak dava açmak mümkündür. Bu sebeple Pmyo / Pomem / Paem mülakat sonuçlarına idari dava açmak zorunlu ve tek yoldur.
Anayasamızın 125.maddesinde; “İdarenin her türlü eylem ve işlemlerine karşı yargı yolu açıktır.” Şeklindeki emredici hükme yer verilmiştir. Anılan 125. maddedeki yargı yolunun açık olması ile ifade edilmek istenen sadece şekli olarak bu yolun tanınmış olması değil, aynı zamanda etkili bir denetimin sağlanmasıdır. Bu nedenle sözlü sınavda başarısız sayılma işleminin de tüm idari işlemlerin yargısal denetiminde olduğu gibi yetki, şekil, sebep, konu ve maksat yönlerinden yargısal denetiminin yapılması esastır. İdari işlemin yetki, şekil gibi salt usule ilişkin unsurları ile sınırlı olarak yapılacak bir yargısal denetim, hukuk devleti ilkesinin sağladığı güvenceyi temin etmeyecektir.
Pmyo / Pomem / Paem mülakat sınavından elenen adayların sonuçların ilan edildiği tarihten itibaren altmış gün içerisinde Ankara İdare Mahkemeleri’ne iptal davası açmaları gerekmektedir. Bu süre hak düşürücü süre olup, bu süre zarfında dava açılmadığı takdirde adayların dava açma hakkı son bulacaktır.
