Anayasa Mahkemesi’nin 4/5/2017 tarihli ve E.: 2015/41, K.: 2017/98 sayılı Kararı ile; PVSK 4/A maddesinin altıncı fıkrasının üçüncü cümlesinde düzenlenen, “kişinin üstü ve eşyası ile aracının dışarıdan bakıldığında içerisi görünmeyen bölümlerinin aranması; İçişleri Bakanlığı tarafından belirlenecek esaslar dâhilinde mülki amirin görevlendireceği kolluk amirinin yazılı, acele hâllerde sonradan yazıyla teyit edilmek üzere sözlü emriyle yapılabilir.” polis yetkisi Anayasa madde 20 "Özel Hayatın Gizliliği" hükmüne aykırı olduğu nedeniyle iptal edilmişti ve kaba üst araması yetkisi olduğu gibi bırakılmıştı.
Şimdi; 7245 sayılı Çarşı ve Mahalle Bekçileri Kanunu'nun 7. maddesinin altıncı fıkrasında, "Çarşı ve mahalle bekçisi, durdurduğu kişi üzerinde veya aracında silah ya da tehlike oluşturan diğer bir eşyanın bulunduğu hususunda yeterli şüphenin varlığı hâlinde, kendisine veya başkalarına zarar verilmesini önlemek amacına yönelik el ile dıştan kontrol dâhil gerekli tedbirleri alabilir. Bu amaçla kişinin üzerindeki elbisenin çıkarılması veya aracın, dışarıdan bakıldığında içerisi görünmeyen bölümlerinin açılması istenemez." hükmü ile birlikte bekçilere de kaba üst araması yetkisi verilmiştir.
Anayasa madde 20, "Millî güvenlik, kamu düzeni, suç işlenmesinin önlenmesi, genel sağlık ve genel ahlâkın korunması veya başkalarının hak ve özgürlüklerinin korunması sebeplerinden biri veya birkaçına bağlı olarak, usulüne göre verilmiş hâkim kararı olmadıkça; yine bu sebeplere bağlı olarak gecikmesinde sakınca bulunan hallerde de kanunla yetkili kılınmış merciin yazılı emri bulunmadıkça; kimsenin üstü, özel kâğıtları ve eşyası aranamaz ve bunlara el konulamaz. Yetkili merciin kararı yirmidört saat içinde görevli hâkimin onayına sunulur. Hâkim, kararını el koymadan itibaren kırksekiz saat içinde açıklar; aksi halde, el koyma kendiliğinden kalkar." hükmünden anlaşılacağı üzere herhangi bir üst aramasının, kanaatimizce buna kaba üst araması (el ile dıştan kontrol) da dahil olmak üzere, hakim kararı olmadıkça veya gecikmesinde sakınca bulunan hallerde yetkili kılınmış merciin yazılı emri bulunmadıkça yapılamamalıdır. Dolayısıyla PVSK madde 4/A hükmünde bulunan "el ile dıştan kontrol hariç" ibaresi ve Çarşı ve Mahalle Bekçileri Kanunu madde 7 hükmünde yer alan "el ile dıştan kontrol dahil" ibaresi Anayasa madde 20 "Özel Hayatın Gizliliği" hükmüne aykırılık teşkil etmektedir.
Av. iur. Serkan ALTOPRAK
