Fakat pandemi süresi boyunca ve halen, birçok ülke sağlık hizmetlerinin finansmanı noktasında büyük sıkıntılar yaşamakta ve bütüncül bir sosyal güvenlik sisteminin olmayışından kaynaklı vatandaşlarının Covid-19 virüsü nedeniyle tedavisi noktasında etkin bir biçimde sağlık hizmetlerinden yararlanmasını sağlayamamaktadır.[1]
Ülkemizde de bu noktada sıkıntılar yaşanmakta, özel hastanelere ilişkin denetimin de yeterli bir şekilde yapılmaması nedeniyle de özel hastaneler tarafından vatandaşlardan Covid-19 tedavisi için fahiş meblağlar talep edilmektedir.[2]
Özel hastanelerin talep ettiği fahiş tedavi ücretlerinin yasal olup olmadığı noktasında ise vatandaşlar nezdinde tereddütler oluşmaktadır. Ancak vatandaşlar sağlıklarının bozulması nedeniyle yaşadıkları yaşam korkusu ve hastalıklarına bir an önce şifa bulma endişesiyle çok da sorgulamadan özel hastanelerde Covid-19 tedavisi görmekte olup, özel hastanelerin talep ettiği fahiş ücretleri ödemekte veya bono düzenlemektedir. Bu noktada da cevaplanması gereken soru ödenen Covid-19 tedavi ücretlerinin özel hastanelerden iadesinin istenip istenilemeyeceği ve nasıl bir yol izlenileceğidir.
Anayasa’nın 56. maddesi “(1) Herkes, sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkına sahiptir. (2) Çevreyi geliştirmek, çevre sağlığını korumak ve çevre kirlenmesini önlemek Devletin ve vatandaşların ödevidir. (3) Devlet, herkesin hayatını, beden ve ruh sağlığı içinde sürdürmesini sağlamak; insan ve madde gücünde tasarruf ve verimi artırarak, işbirliğini gerçekleştirmek amacıyla sağlık kuruluşlarını tek elden planlayıp hizmet vermesini düzenler. (4) Devlet, bu görevini kamu ve özel kesimlerdeki sağlık ve sosyal kurumlarından yararlanarak, onları denetleyerek yerine getirir. (5) Sağlık hizmetlerinin yaygın bir şekilde yerine getirilmesi için kanunla genel sağlık sigortası kurulabilir.” şeklinde olup, sağlık hakkının sosyal bir hak olduğu ve vatandaşların sağlıklı bir yaşam sürmesi noktasında Devlet’in görevli olduğu belirtilmiştir. Devlet’in bu görevini ise kamu veya özel kesimlerdeki kuruluşlar aracılığıyla ve onları denetleyerek gerçekleştireceği ifade edilmiştir. Bu noktada Devlet, vatandaşlarının sağlık hizmetlerinden etkin bir biçimde yararlanabilmesini sağlamak için Kanun ile genel sağlık sigortası kurabilecektir. Dolayısıyla Devlet’e, etkin bir sosyal güvenlik sistemi oluşturarak vatandaşlarının sağlık haklarının korunabilmesi için pozitif bir yükümlülük yüklenmiştir.
Buna istinaden 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 60. maddesi vd. genel sağlık sigortası hükümleri düzenlenmiş, 73. maddesinin 6 ve 7. fıkralarında ise “... (6) Acil haller dışında sözleşmesiz sağlık hizmeti sunucularından kişilerce satın alınan sağlık hizmeti bedelleri Kurumca ödenmez. (7) Sözleşmesiz sağlık hizmeti sunucularından acil hallerde alınan sağlık hizmeti bedeli, 72 nci madde gereği sözleşmeli sağlık hizmeti sunucuları için belirlenen bedeller esas alınarak genel sağlık sigortalısı ve bakmakla yükümlü olduğu kişilere fatura karşılığı ödenir. Sözleşmeli ve sözleşmesiz sağlık hizmeti sunucuları, acil hallerde, sözleşmeli sağlık hizmetleri sunucuları ise Kurumun belirlediği sağlık hizmetleri için genel sağlık sigortalısı ve bakmakla yükümlü olduğu kişilerden veya Kurumdan herhangi bir ilave ücret talep edemez…” acil hallerde özel hastanelerin hastalardan ilave bir ücret talep edemeyeceği kanunlaştırılmıştır. Acil hallerin neler olduğu, hangi yöntem ve ölçütlerle tespit edileceği ise Kanun’un 71. maddesi gereğince Sağlık Bakanlığı’nın görüşü alınarak Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından çıkarılacak yönetmelikle belirleneceği ifade edilmiştir.
Genel Sağlık Sigortası Uygulamaları Yönetmeliği’nin 27. maddesi gereğince acil hallerin “Acil hâller; ani gelişen hastalık, kaza, yaralanma ve benzeri durumlarda olayın meydana gelmesini takip eden ilk 24 saat içinde tıbbî müdahale gerektiren durumlar ile ivedilikle tıbbî müdahale yapılmadığı veya başka bir sağlık kuruluşuna nakli hâlinde hayatın ve/veya sağlık bütünlüğünün kaybedilme riskinin doğacağı kabul edilen durumlardır. Bu nedenle sağlanan sağlık hizmetleri acil sağlık hizmeti olarak kabul edilir.” şeklinde olduğu ve 29. maddesinde de “Acil hâllerde sözleşmeli ve sözleşmesiz sağlık hizmeti sunucuları kişilerden ilave ücret talep edemez.” acil hallerde özel hastanelerin, hastalardan ilave herhangi bir ücret talep edemeyeceği ifade edilmiştir.
Sosyal Güvenlik Kurumu Sağlık Uygulama Yönetmeliği’nin 1.7 maddesinde ise acil halin tanımı yapılmış ve 09/04/2020 tarihli Resmi Gazete ile “Acil hal; ani gelişen hastalık, kaza, yaralanma ve benzeri durumlarda olayın meydana gelmesini takip eden ilk 24 saat içinde tıbbi müdahale gerektiren durumlar ile ivedilikle tıbbi müdahale yapılmadığı veya başka bir sağlık kuruluşuna nakli halinde hayatın ve/veya sağlık bütünlüğünün kaybedilme riskinin doğacağı kabul edilen durumlar ile pandemi süresince pandemi olgularına yönelik tanı ve tedavileri kapsamaktadır. Bu nedenle sağlanan sağlık hizmetleri acil sağlık hizmeti olarak kabul edilir.” yapılan değişiklik ile pandemi süresince Covid-19 tanı ve tedavilerinin acil haller kapsamına alınmıştır.
Dolayısıyla özel hastanelerin vatandaşlardan Covid-19 tedavisi için fahiş ücretler talep etmesi yasaya aykırıdır. Ancak pandemi süresi boyunca denetimlerin etkin bir şekilde yapılmaması nedeni ile hastaneler veri girişlerini Medula sistemine farklı girerek, yoğun bakım hastası yerine hastaları normal yatış göstermekte ve vatandaşlardan fahiş tedavi ücretleri talep etmektedir.[3]
Bu noktada vatandaşlar ayrıntılı fatura ve kendisine uygulanan tetkik ve tedavileri gösterir hizmet dökümünü hastaneden talep edip, Sosyal Güvenlik Kurumu İl Müdürlükleri’ne şikayette bulunabilecekleri gibi ödemiş oldukları tedavi ücretinin iadesini miktarına göre tüketici hakem heyetlerinden veya tüketici mahkemelerinden talep edebileceklerdir.
Av. ÖMER ÖVEZ
İstanbul Barosu
-------------------
[1] BOYDAK, Alptekin Burak, Türkiye’de Uygulanılan Genel Sağlık Sigortası’nın Salgın Hastalıklar Karşısında Önemi, Türkiye Barolar Birliği Dergisi 150. Sayı, s. 180
[2]https://www.ntv.com.tr/turkiye/ozel-hastanelere-fahis-fiyat-isyani-4-gece-yatis-18-bin-pesinle-covid-19-tedavisi,DHPrn8CRN0mJJqTVBhcAsQ, E.T. 28.07.2021; https://www.aa.com.tr/tr/koronavirus/koronavirus-tani-ve-tedavisinde-ozel-hastanelere-odenen-ucretler-geri-alinabilir/2044238, E.T. 28.07.2021
[3] https://www.sozcu.com.tr/2020/saglik/ozel-hastaneler-saglik-bakanligini-takmiyor-fazla-para-aliyor-6127052/, E.T. 28.07.2021
