Günümüzde emeklilik son zamanların en çok konuşulan ve merak edilen konularından birisi olmuştur.
Emekli olabilmek için prim gün sayısı ve yaş durumu gibi farklı kriterler yer almaktadır.
Ülkemizde çeşitli sebeplerle (nüfusa geç kayıt, memur hatası, kayıtların yangın vb. sebeplerle zarar görmesi gibi) nüfus kayıtlarındaki yaş, kişilerin gerçek yaşını yansıtmayabilmektedir. Peki, yaş büyütme emeklilik durumunu etkiler mi?
Sigorta kapsamında olan kişiler için emeklilik şartlarından bir tanesi de yaş durumudur. Bununla beraber sigortalılık süresi ve prim gün sayısı şartları da istenen kriterlerdendir. SSK ya bağlı kişilerin emekli olacakları yaş, ilk sigortalılık tarihinden itibaren belirlenir. 1999 yılında emeklilik sisteminde kademeli yaş şartının getirilmesi insanları yaş büyütmeye yönlendirmiştir. 4/a yani SSK sigortalılarının emekli olabilecekleri yaş, ilk sigortalılık tarihine göre hesaplanmaktadır. Bağ-Kur sigortalıları içinse yaş şartı 1 Haziran 2002 tarihinde kadınların 20 yılı (7200 gün) ve erkeklerin 25 yılı (9 bin gün) doldurmasına kalan süreye göre belirlenmektedir. Özellikle nüfusa geç kaydedilen çocuklara yaş büyütme işlemleri sıklıkla uygulandığı görülmektedir. SGK’nın genelgesine göre nüfus kütüğünde kayıtlı olan doğum tarihleri esas alınmaktadır.
5510 sayılı Kanunun 57'nci maddesine göre;
''Malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına ilişkin yaş ile ilgili hükümlerin uygulanmasında, sigortalıların ve hak sahibi çocuklarının ilk defa malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına tâbi olduğu tarihte, nüfus kütüğünde kayıtlı bulunan doğum tarihleri, sigortalının bu Kanuna göre ilk defa çalışmaya başladığı tarihten sonra doğan çocuklarının ise nüfus kütüğüne ilk olarak yazılan doğum tarihleri esas alınmaktadır.
Nüfus kayıtlarında doğum ay ve günleri yazılı olmayanlar 1 Temmuz’da, doğum ayı yazılı olup da günü yazılı olmayanlar o ayın birinde doğmuş sayılır.''
SGK’nın 2011/58 sayılı genelgesine göre; ''ilk defa malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına tabi oldukları tarihte, nüfus kütüğünde kayıtlı bulunan doğum tarihlerinin esas alınacağı'' düzenlenmiştir.
Sosyal güvenlik reformu öncesinde ilk kez sigortalı olarak çalışmaya başlanan tarih baz alınarak emeklilik düzenlenmesi yapılıyordu. Bu nedenle yaş düzenlenmesi geçerliliğini korumamaktadır. Sigortalı olunan tarihten önce yapılan yaş düzeltmeleri emeklilik için kabul edilmemektedir. Ancak irade dışı hatalar düzeltme kapsamında bulundurulur. Nüfus kütüğünde ilk kez kayıtlı olunan doğum tarihinin hatalı işlenmesi durumunda yapılacak düzeltmeler emeklilikte dikkate alınmaktadır. Yine de bu hataların ilgili kurum tarafından kabul edilmesi gerekmektedir. Ayrıca çocuklarının nüfusa geç kayıt olmaları söz konusu ise sigorta girişi yapılmadan doğum tarihlerinin düzeltilmesi gerekmektedir. Düzeltme olmaması durumunda nüfus kayıtları baz alınmaktadır. Bu durum ise kağıt üzerinde olmasa bile kişilerin özellikle yaşlılık zamanlarında emekli edilmelerine neden olabilmektedir. Özellikle 2008 yılı sonrası emeklilik sistemine giriş yapanlar için yaş şartlarının sağlanmasından dolayı bir dezavantaj ortaya çıkabilmektedir.
1 Ekim 2008 tarihinden sonra ilk defa işe girenlerin nüfus kütüğüne ilk olarak yazılan doğum tarihi kabul edilmektedir. Çocuğunun yaşı çeşitli nedenlerle nüfus kaydına yanlış yazılması durumunda çocuk henüz işe girmeden gerekli düzenlemenin yapılması gerekmektedir. Staj dolayısıyla gerçekleştirilen sigorta girişleri, yaş düzeltmesine engel olarak bulunmamaktadır.
Sonuç olarak sigortalı olunan tarihten önce yapılan yaş büyütmeleri emeklilik açısından kabul edilmektedir. Sigortalı işe giriş tarihinden sonra yapılmış olan yaş düzeltme kararları SGK'dan emeklilik için dikkate alınmamaktadır.
Adalet ve Sağlıkla kalın…
Avukat Uğur UZUN
