Son dönemde, özellikle elektrikli otomobillere yönelik yapılan 24 Temmuz 2025 tarihli Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) düzenlemesi, birçok tüketiciyi otomotiv bayileri ile karşı karşıya getirdi. En temel sorun ise, araç bedelinin tamamını ÖTV değişikliğinden önce ödemiş olan tüketicilerden, sonradan ortaya çıkan vergi farkının talep edilmesi oldu. Peki, satıcının bu talebi hukuka uygun mu? Tüketici bu durumda ne yapmalı? Bu yazımızda bu soruların cevaplarını yanıtlayacağız.

Hukuki Çerçeve: Satış Sözleşmesi Ne Zaman Kesinleşir?

Bir tüketici ile satıcı arasında bir otomobil satışı için anlaşıldığında, Türk Borçlar Kanunu kapsamında bir "taşınır satış sözleşmesi" kurulmuş olur. Bu sözleşmenin en temel unsurları, satılacak olan mal (araç) ve bu malın karşılığı olan (para) bedeldir. Tüketici, satıcının belirlediği fiyat teklifini kabul edip ödemeyi yaptığında, sözleşmenin esaslı unsurları üzerinde anlaşma sağlanmış olur. Tarafların iradeleri sözleşmenin esaslı unsuru olan mal ve fiyat konusunda uyuştuğunda sözleşme kurulmuş olur. Satış sözleşmesinin kurulması için tarafların yazılı bir sözleşme yapması gerekmez. Örneğin tüketici internet üzerinden fiyatı belli olan aracı satın almak için gerekli bilgileri doldurup ödeme yaparak satın alma iradesini ortaya koyduğunda taraflar arasında sözleşme ilişkisi kurulmuş olur.

Hukukumuzun temel prensiplerinden biri olan "ahde vefa" (sözleşmeye bağlılık) ilkesi gereğince, taraflar anlaştıkları sözleşme koşullarına sadık kalmakla yükümlüdür. Eğer bir tüketici, bir aracın satış bedeli konusunda satıcı ile anlaşmış ve ödemenin tamamını yapmış ise artık o aracın fiyatı "sabitlenmiş" demektir. Satıcının, bu aşamadan sonra tek taraflı olarak fiyatı artırması, sözleşmenin temel ruhuna aykırıdır. Eğer taraflar arasında yazılı sözleşme ile satıcının (tüketici aleyhine) tek taraflı sözleşme değişikliği yapılabileceğine dair bir kayıt var ise, bu kayıt haksız şart sayılıp geçersizlik yaptırıma tabi olacaktır. Yani satıcı tüketici ile anlaştığı fiyat üzerinden aracı teslim etmekle yükümlü olup anlaşılan bedel dışında ek ödeme talep etmesi hukuka aykırıdır.

Kritik Ayrım: Kapora mı, Tam Ödeme mi?

Burada dikkat edilmesi gereken en önemli nokta, yapılan ödemenin niteliğidir. Tüketicinin sadece bir "kapora" yani cüzi bir ön ödeme yapması durumu farklı yorumlanabilir. Ancak araç bedelinin tamamı veya vergileri de kapsayacak şekilde önemli bir kısmı ödenmişse, bu durum artık bir ön ödeme olmaktan çıkar ve satış işleminin kesinleştiğini gösterir.

Ticaret Bakanlığı'nın Duruşu

Tüketicilerden gelen yoğun şikayetler üzerine T.C. Ticaret Bakanlığı, 5 Ağustos 2025 tarihinde kritik bir basın açıklaması yayımlamıştır. Bakanlık bu açıklamasında özetle;

- ÖTV değişikliğinden önce taşıt bedelinin tamamını veya en azından vergilerini (ÖTV ve KDV) tahsil etmiş olan satıcıların, sonradan ek ödeme talep etmelerinin hukuka aykırı olduğunu,

- Satıcıların bu yönde bir artış yapabileceğine dair sözleşmelere koydukları hükümlerin geçersiz sayılacağını,

- Bu kurala uymayan ve haksız tahsil ettikleri bedelleri iade etmeyen satıcılara, her bir aykırılık için 684 bin 214 Türk lirasına kadar idari para cezası uygulanacağını net bir dille ifade etmiştir.

Bu açıklama, idarenin de tüketicinin yanında olduğunu ve bu tür haksız ticari uygulamalara geçit vermeyeceğini açıkça ortaya koymaktadır.

Tüketicinin Yol Haritası: Hak Arama Süreci

Benzer bir durumla karşılaşan tüketicilerin izlemesi gereken adımlar şunlardır:

1. Delilleri Koruyun: Yapılan tüm ödemelere ait dekontlar, satıcı ile yapılan e-posta veya mesajlaşma kayıtları, sözleşme ve fiyat teklifi gibi tüm belgeler özenle saklanmalıdır.

2. Dava Şartı Arabuluculuk: Tüketici uyuşmazlıklarında dava açmadan önce arabulucuya başvurmak yasal bir zorunluluktur. Haksız tahsil edilen bedelin iadesi için öncelikle bu yola başvurulmalıdır.

3. Tüketici Mahkemesinde Dava Açmak: Arabuluculuk sürecinde anlaşma sağlanamaması halinde, yetkili Tüketici Mahkemesi'nde "alacak davası" açılmalıdır. Bu davada, haksız tahsil edilen bedelin, tahsil tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte iadesi talep edilir.

4. Ticaret Bakanlığı'na Şikayet: Hukuki sürecin yanı sıra, ilgili firmanın idari olarak da yaptırıma uğraması için Ticaret İl Müdürlükleri'ne şikayette bulunulabilir.

Sonuç olarak; bir aracın bedelini vergi değişikliğinden önce tamamen ödeyen bir tüketiciden, sonradan ortaya çıkan vergi farkının istenmesi hukuka aykırıdır. Tüketicilerin, baskı altında kalarak yaptıkları ek ödemeleri geri almak için yasal yollara başvurmaktan çekinmemeleri gerekmektedir.

Av. Mücahit BEYAZ