Uygulamada 106-110. madde uygulaması olarak bilinen ve haciz koyulduğu tarihten itibaren işlem yapılmadığı 1 yıl içerisinde hacizlerin kaldırılması öngörülen bu uygulama, satış avansı yatırıldığı takdirde uygulanmamaktaydı.

Ancak, 24 Kasım 2021 tarihinde 7343 Sayılı İcra İflas Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun ile 2004 Sayılı İcra ve İflas Kanununun 106. ve 110. maddesinde yapılan değişiklikler, bu kuralla ilgili önemli değişiklikler meydana getirmiştir.

Buna Göre ilk olarak;

2004 sayılı İcra İflas Kanununun 106/3. maddesi; haczedilen malların satışının hızlı bir şekilde yapılabilmesi için ‘‘satış talebiyle birlikte kıymet takdiri ve satış giderlerinin tamamının peşin olarak yatırılması zorunluluğu’’ getirmiştir.

Bu durumda yalnızca satış avansı yatırılması yeterli olmamakta; diğer masrafların da aynı şekilde tamamının yatırılması öngörülmüştür. Ayrıca sicile kayıtlı motorlu kara araçlarının satışı sürecinde ise satış ve kıymet takdiri giderlerinin, bir de bunlara ek olarak muhafaza giderlerinin tamamının satış talebiyle birlikte peşin olarak yatırılması gerekmektedir. Aksi takdirde satış talebinin yapılmamış sayılacağı belirtilmektedir.

Satış talebi yapılmamış sayılmasının anlamı ise ;

İcra ve İflas Kanunun 106/1. maddesi “Alacaklı veya borçlu, hacizden itibaren bir yıl içinde haczolunan malın satışını isteyebilir. Borçlunun üçüncü şahıslardaki alacağı da bu hükme tabidir. “ (Bu hüküm ile satış isteme süresinin hacizden itibaren 1 yıl olduğu belirtilmiştir.)

ve 110/1. maddesi beraber değerlendirildiğinde; “Bir malın satılması kanuni müddet içinde istenmez veya talep geri alınıp da kanuni müddet içinde yenilenmezse o mal üzerindeki haciz kalkar. “ belirtilmektedir.

Başka bir deyişle, bir yıl içinde satış talebi yapılmamış sayılacağından hacizlerin de kalkması gerekecektir.

İcra İflas Kanununda yapılan bu değişiklikler 30/11/2021 tarihinde ve 31675 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanmıştır. Ancak değişikliklerin hangi tarihten itibaren yürürlüğe gireceği ilden ile farklılık göstermektedir. Bu durumda değişiklikler yürürlüğe girmeden önce koyulan hacizlere ne olacağı gündeme gelecektir.

Değişikliklerin ne zaman yürürlüğe gireceği de aynı kanunda yer almıştır. “İcra ve İflas Kanunun 106 ve 110 maddelerinde değişiklik yapan 7343 sayılı yasanın  33. Maddesi ile İcra ve İflas Kanununa eklenen Geçici 18. Maddesinde " 111/b maddesinin uygulanmasına ilişkin yönetmelik ile 106 ncı madde uyarınca çıkarılması gereken tarife, bu maddeyi ihdas eden Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren altı ay içinde çıkarılır. 87, 88, 106, 110, 111/b, 114, 115, 118, 124, 126, 127, 129, 130, 133, 242 ve 244 üncü maddeler ile 134 üncü maddenin dokuz ve onuncu fıkralarında bu maddeyi ihdas eden Kanunla yapılan değişikliklerin uygulanmasına Adalet Bakanlığınca belirlenen il veya ilçelerde, 111/b maddesinin uygulanmasına ilişkin yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren başlanır ve bu değişiklikler en geç bir yılın sonunda ülke genelinde uygulanır. Değişikliklerin hangi il veya ilçede ne zaman uygulanacağı Adalet Bakanlığının resmi internet sitesinde duyurulur. Bu değişikliklerin uygulanmasında aşağıdaki esaslar dikkate alınır:"  denmiştir.

Anılan yönetmeliğin geçici 1. Maddesi ve 24/11/2021 gün ve 7343 sayılı  sayılı ile  İcra ve İflas Kanununa eklenen Geçici Madde 18.  Maddesinde  belirtilen   İcra Ve İflâs Kanununun 111/b. Maddesi uyarınca,  değişikliklerin hangi il veya ilçede ne zaman uygulanacağına ilişkin  Adalet Bakanlığınca resmi internet sitesi üzerinden yapılan duyurularla; söz konusu yasa değişiklikleri 15.03.2022 tarihinde başlayarak  Ankara Batı Adliyesinde, 01.06.2022 tarihinden  başlayarak  Ankara, Bursa ve Kayseri ili ve ilçelerinde, 01.09.2022 tarihinden  başlayarak  Antalya, Aydın, Gaziantep, Kocaeli, Konya, Mersin, Samsun ve Van ili ve ilçelerinde, 01.11.2022 tarihinden  başlayarak  da İstanbul İli ve ilçelerinde uygulanmaya başlanılmıştır.[1]

Nitekim bu tarihten önce de satış avansı yatırılmamış veyahut eksik yatırılmış hacizler halen ayaktadır. Yine bu tarihten önce satış avansının yatırılması gerekli görülmekte, diğer masraf kalemleri -yeni düzenlemede olduğu gibi- talep edilmemekteydi. Ancak önceden diğer masrafların istenmeyip şimdi istenmesi ve satış avansının dahi eksik yatırıldığı eski hacizlerin yıllarca ayakta durması pek tabiki hakkaniyetli olmayacaktır.

Bu karışıklığı gidermek adına alacaklılara belli bir süre verilmiş, bu süre içerisinde satış avansını ve diğer masrafların yatırılması gerektiği; yatırmadıkları takdirde de hacizlerin kalkacağına dair geçici 18. madde  yürürlüğe girmiştir. Buna Göre; İstanbul’da en geç 08/03/2023 tarihine kadar tüm masrafların yatırılması gerekmektedir. Yatırılmadığı takdirde, tüm hacizler kaldırılabilecektir.

Örneğin; İstanbul ilinde konulan bir haciz 2021 yılında veyahut daha önce bir tarihte konulmuşsa; Adalet Bakanlığınca yapılan duyuru ile  İcra ve İflas Kanununun 106. ve 110. maddelerindeki değişikler İstanbul İlinde  01.11.2022 tarihinde başlamış olduğundan,  haciz tarihinde bu değişikler henüz yürürlüğe girmemiştir. Aynı şekilde satış isteminin de 01/11/2022 tarihinden önce yapıldığı varsayıldığında dahi, “Geçici 18. Maddesinin 4. fıkrası uyarınca, İcra ve İflas Kanununun  24/11/2021 gün ve 7343 sayılı yasa ile yapılan değişik 106. Maddesinin son fıkrasında "Adalet Bakanlığınca her yıl yürürlüğe konulan tarife"  hükmü uyarınca  Adalet Bakanlığınca çıkarılan ve yayımlanan "Satış Giderleri Tarifesine" göre belirlenecek   eksik olan kıymet takdiri ile muhafaza ve satış giderlerinin,   söz konusu tarifenin yürürlüğe girdiği tarihten başlayarak bir yıl içinde tamamlanması gerekmektedir.

İcra ve İflas Kanununun  24/11/2021 gün ve 7343 sayılı yasa ile yapılan değişik 106. Maddesinin son fıkrasında  belirtilen "Adalet Bakanlığınca her yıl yürürlüğe konulan tarife" Adalet Bakanlığınca 08/03/2022 tarihinde Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

Bu durumda, "Satış Giderleri Tarifesine" göre belirlenecek   eksik olan kıymet takdiri ile muhafaza ve satış giderlerinin en geç 08/03/2023 tarihine kadar tamamlanması gerekmektedir.”[2]

Başka bir deyişle, Tarife'nin yürürlüğe girdiği 8.3.2022 tarihinden önce satış talep edilmiş olmasına rağmen kıymet takdiri ile muhafaza ve satış giderlerinin tamamının yatırılmadığı hâllerde 8.3.2023 tarihine kadar Tarife'de belirlenen giderlerin yatırılmasının zorunlu olduğu, bu süre içinde giderlerin peşin olarak yatırılmaması durumunda satış talebinin vaki olmamış sayılacağı anlaşılmaktadır. Bu durumda hacizlerin de kalkması gerekmektedir. Bu tarih İstanbul ili için geçerlidir.

Yargıtay 12. Hukuk Dairesi  2023/7733 E., 2024/6069 K. ve 10/06/2024 tarihli  kararı ile de aynı şekilde karar vermiştir:

“Somut olayda alacaklı vekili tarafından 06.10.2016 tarihinde satış talep edildiği, taşınmazlar üzerinde ise icra müdürlüğünce konulan 25.04.2014, 03.02.2016, 04.11.2016 tarihli hacizlerin bulunduğu tapu kaydından anlaşılmıştır. 30.11.2021 tarihinde yayımlanan 7343 S.K. ile İİK madde 106 ve 110’da değişikliklerin yapıldığı, buna göre değişiklik sonrası ilgili 106/3 maddesinde “Satış talebiyle birlikte kıymet takdiri ve satış giderlerinin tamamının peşin olarak yatırılması zorunludur.” hükmünün yer aldığı, 7343 Sayılı Kanunun 33. maddesiyle İcra İflas Kanununa geçici madde 18’in eklendiği, geçici madde 18/2 gereğince 106. ve 110. maddelerde yapılacak değişikliklerin 111/b maddesinin uygulanmasına ilişkin yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren başlanacağı, bu yönetmeliğin de 08.03.2022 tarihinde yürürlüğe girdiği, geçici madde 18/3'de “106 ncı madde uyarınca çıkarılacak tarifenin yürürlüğe girdiği tarihten önce satış talep edilmiş olmasına rağmen kıymet takdiri ile muhafaza ve satış giderlerinin tamamının yatırılmadığı hallerde bu tarifenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde tarifede belirlenen giderlerin yatırılması zorunludur. Bu süre içinde giderler peşin olarak yatırılmazsa satış talebi vaki olmamış sayılır.” hükmünün yer aldığı, tarifenin de 08.03.2022 tarihinde yürürlüğe girdiği, buna göre tarifenin yürürlüğe girmesinden önce satış talep edilmiş ve satış giderlerininin tamamı yatırılmamışsa, tarifede yer alan ücretin 08.03.2023 tarihine kadar yatırılması gerektiği, alacaklı her ne kadar kendisine muhtıra çıkarılması gerektiğinden bahsetmişse de yukarıda işaret edildiği üzere geçiş düzenlenmesinde muhtıra çıkarılmasına ilişkin bir hüküm olmadığı, bu kapsamda icra müdürlüğünün muhtıra çıkarma yükümlülüğünün de bulunmadığı, mevzuattan kaynaklanmayan bir yükümlülüğün icra müdürlüğüne yüklenemeyeceği, anılı yasada satış masraflarının tamamlanması için alacaklıya süre verilmesine ilişkin bir düzenleme bulunmadığı, yasanın yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 1 yıllık sürede masrafın yatırılmadığı değerlendirildiğinde, İlk Derece Mahkemesince verilen karar isabetli olup, Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması gerekmiştir.”

Ancak belirtmek gerekir ki, icra daireleri bu konuda re’sen karar verememekte ve talep üzerine karar vermektedir. İcra dosyalarında halen 20-30 yıl önce koyulmuş, satış avansı yatırılmamış ya da eksik yatırılmış, hatta satış dahi talep edilmemiş birçok haciz bulunmaktadır; ancak alacaklı tarafça takip edilmemekte ve bu durum borçlunun mağduriyetine sebep olmaktadır. Getirilen değişiklik ile bu eski hacizlerin neredeyse tümünün kaldırılması sağlanacaktır. 

Av. Zeynep AĞBABA

-----------

[1] İstanbul Anadolu 16. İcra Hukuk Mahkemesi 2024/388 Esas, 2024/572 Karar ve 09/09/2024 tarihli  gerekçeli kararı.

[2]  İstanbul Anadolu 16. İcra Hukuk Mahkemesi 2024/388 Esas, 2024/572 Karar ve 09/09/2024 tarihli  gerekçeli kararı.