4857 sayılı İş Kanunu’nun 25. maddesi, işverenin haklı nedenle derhal fesih hakkını düzenlemekte ve bu çerçevede dört başlık altında fesih sebeplerine yer vermektedir:
1. Sağlık sebepleri,
2. Ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller,
3. Zorlayıcı sebepler,
4. Gözaltına alınma veya tutuklanma nedeniyle devamsızlık.
İşçinin alkol veya uyuşturucu madde kullanımı da bu kapsamda, İş Kanunu m. 25/II-d bendinde özel olarak düzenlenmiştir. İlgili hükme göre, “İşçinin işyerine sarhoş veya uyuşturucu madde almış olarak gelmesi ya da işyerinde bu maddeleri kullanması” işveren açısından haklı fesih sebebi teşkil eder.
1. Alkol Kullanımı ve Sarhoşluk Ayırımı
Kanun hükmü dikkatle incelendiğinde, işyerine alkollü değil, sarhoş şekilde gelinmesi durumunda haklı fesih gündeme gelmektedir. Şayet işçi alkol almış fakat bu durum temyiz kudretini, iradesini veya davranışlarını etkilemiyorsa, işverenin doğrudan haklı nedenle fesih hakkı doğmaz.
Yargıtay 9. HD, 28.03.2005, E. 2004/7766, K. 2005/10082 sayılı kararında; mesai saatleri dışında konutunda alkol aldığı esnada işe çağrılan işçinin, sırf alkollü olduğu gerekçesiyle iş sözleşmesinin feshedilmesini haklı neden olarak kabul etmemiştir.
2. İşyerinde Alkol Kullanımı
İşyerinde alkol veya uyuşturucu madde kullanımı ise sarhoşluk şartına bakılmaksızın haklı fesih sebebidir. Bu durum, işyerinin yalnızca üretim veya hizmet alanı değil; eklentileri olan yemekhane, dinlenme alanı, araçlar gibi yerlerde de geçerlidir (İş K. m. 2).
Bu kapsamda verilmiş bazı Yargıtay kararları:
- Yargıtay 9. HD, 1988 tarihli karar: Şoförlük yapan işçinin, genel müdürünü beklerken araçta alkol alması nedeniyle iş sözleşmesinin feshi haklı bulunmuştur.
- Yargıtay 9. HD, 1990/128482 E., 1991/6573 K.: İşyerine alkollü gelen ve kamyon kullanan işçinin kıdem tazminatına hak kazanamayacağına hükmedilmiştir.
3. Sarhoşluğun İspatı
İşverenin haklı feshe başvurabilmesi için, işçinin işyerine sarhoş olarak geldiğini ispatlaması gerekir. Aksi halde, fesih geçersiz sayılabilir.
- Yargıtay HGK, 1997/9-341 E., 1997/497 K.: İşyerine sarhoş gelindiği ispatlanamayan işçinin iş sözleşmesinin feshi, haksız bulunmuştur.
Bu nedenle ispat açısından, işçinin durumunun tutanakla belgelenmesi ve hekim raporuyla desteklenmesi işveren lehine olacaktır.
SONUÇ
İşçinin alkol veya uyuşturucu madde kullanımı, işyerinde gerçekleşmesi halinde sarhoşluk derecesine bakılmaksızın, haklı fesih sebebidir. Ancak yalnızca alkollü şekilde işe gelinmesi, işçinin davranışlarını etkileyip etkilemediğine bağlı olarak değerlendirilmelidir. Bu bağlamda, sarhoşluğun varlığı açıkça ortaya konmadan feshe gidilmesi, işverenin hukuki risk doğurmasına neden olabilir. Feshin geçerliliği için, işverenin bu durumu tutanak ve gerekirse hekim raporuyla ispatlaması önerilir.
Av. Furkan ÖZBEK
