Sigorta Şirketlerinin Sorumluluğu

2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu (KTK) m.85 ve devamı hükümleri uyarınca, işletenin sorumluluğu sigorta teminatı ile güvence altına alınmıştır.

Motorlu bir aracın karayollarında işletilmesi sırasında, bir kimsenin zarara uğramasına neden olunması durumunda, o aracı işletenin üçüncü kişilere karşı olan sorumluluğunu belli sınırlar içinde karşılamayı amaçlayan ve yasaca yapılması zorunlu kılınan sorumluluk sigortası Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası ya da kısaca Trafik Sigortası olarak ifade edilmektedir. Trafik kazalarına ilişkin uyuşmazlıklarda zarar kalemlerinin nitelendirilmesi ve sigorta teminatı kapsamında değerlendirilip değerlendirilemeyeceği uygulamada sıkça tartışma konusu olmaktadır. Özellikle hasar onarım bedeli, araç değer kaybı, mahrumiyet bedeli ve kazanç kaybı arasındaki ayrımın doğru yapılması, gerek sigorta şirketleri gerekse zarar görenler açısından önem arz etmektedir.

Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası (ZMSS) poliçe limitleri her yıl güncellenmekte olup 2025 yılı için maddi hasar teminatı 300.000 TL olarak belirlenmiştir. Sigorta şirketi, sigortalı aracın hasar verdiği karşı aracın zararını poliçe limiti dahilinde karşılamakla yükümlüdür.

Hasar Onarım Bedeli

Araçta meydana gelen maddi hasarın giderilmesi için yapılan onarım masrafları, Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası (ZMSS) kapsamında karşılanır. Sigorta şirketi, poliçe limitleri dâhilinde eksper raporuna ve fatura bedellerine göre ödeme yapmakla yükümlüdür.

Araç Değer Kaybı

Araç değer kaybı, meydana gelen trafik kazası neticesinde hasara uğrayan ve bu sebeple bakım, onarım, tadilat gören bir aracın bundan sonra ikinci el piyasasındaki değerini ifade etmektedir. Bir araç kaza yapar ve hasara uğrarsa, ne kadar iyi şekilde tamir edilmiş olursa olsun ekonomik değerinde bir azalma meydana geleceği kuşkusuzdur. Kazalı bir araçta oluşan değer kaybının miktarı; aracın modeli, markası, kaza tarihindeki yaşı, kilometresi, hasarın nitelik ve niceliği vs. gibi hususlara bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Değer kaybı; bahsedilen kriterler göz önüne alınarak, aracın hasarsız hâliyle ve kaza tarihi itibariyle serbest piyasadaki ikinci el piyasa rayiç değeri ile aracın hasarı onarıldıktan sonraki hâline göre serbest piyasadaki ikinci el piyasa değeri arasındaki farkın tespit edilmesiyle hesaplanmaktadır. İkinci el araç piyasasında hasar kaydı bulunan araçların tercih edilmediği herkes tarafından bilinmektedir. Yargıtay’ın yerleşik içtihatlarına göre araç değer kaybı da doğrudan kazadan kaynaklanan maddi zarar kalemidir ve sigorta teminatı kapsamındadır. Bu zarar, poliçe limiti dahilinde sigortadan talep edilebilir.

Mahrumiyet Bedeli

Araç sahibinin, aracın onarımda olduğu süre boyunca aracını kullanamamasından doğan zarardır. Örneğin, araç onarımda iken başka bir araç kiralanması veya aracın günlük yaşamda kullanılamamasından doğan mağduriyete ilişkin mahrumiyet bedeli tazminatı talep edebilecektir. Yargıtay içtihatları uyarınca onarım süresi boyunca araç kiralanmasa dahi mahrumiyet bedeli zararının talep edilebileceği kabul görmektedir. Birden çok taraflı trafik kazalarında, trafik kazası gerçekleştikten sonra oluşan maddi hasar ve değer kaybı kazaya sebebiyet veren tarafın zorunlu trafik sigortasınca karşılanacaktır fakat araç sahibinin aracından mahrum kalması dolayısıyla uğradığı zararı zorunlu trafik sigortası karşılamamaktadır. İşbu zarar kaleminden trafik kazasına sebep olan kusurlu sürücü ve aracın ruhsat sahibi müteselsilen sorumludur.

Kazanç Kaybı

Hasara uğrayan aracın ticari amaçla kullanılması halinde, hasarın onarımı süresince çalışamamasından kaynaklanan gelir kaybı “kazanç kaybı” olarak nitelendirilmektedir.

Örneğin, taksi, servis aracı veya ticari kamyonetin kazada oluşan hasar sebebiyle faaliyette bulunamaması durumunda doğan zarar bu kapsamda değerlendirilir. Yargıtay kararlarında, kazanç kaybı da mahrumiyet bedeli gibi sigorta poliçe teminatı dışında bırakılmaktadır. Dolayısıyla kazanç kaybının da kusurlu sürücü ve araç işletenine yöneltilmesi gerekir.

Özetle;

Hasar onarım bedeli ve araç değer kaybı, sigorta teminatı kapsamında olup ZMSS’den talep edilebilir. Mahrumiyet bedeli ve kazanç kaybı ise sigorta poliçesi kapsamı dışında kalmakta, bu zararlar için kusurlu sürücü ve işletene doğrudan başvurulması gerekmektedir. Ayrıca belirtmek gerekir ki trafik sigortası poliçe limitini aşan bir zarar olması halinde, örneğin 2025 yılı için 300.000 TL üzerinde bir tazminat tutarı olması durumunda, aşan tutar bakımından yine kusurlu sürücü ve ruhsat sahibi ilgili tazminat kalemini ödemekle yükümlüdür.

Sigorta şirketlerinin sorumluluk alanını doğru belirlemek, hem mağdurların haklarını etkin şekilde aramasını sağlamakta hem de yargı mercilerindeki uyuşmazlıkların çözümünü kolaylaştırmaktadır.

Av. Tuğba GÜNEŞ AKSAKAL