Türk Borçlar Kanunu'nun 53/3’üncü maddeleri uyarınca ölüm hâlinde ölenin yardımlarından/desteğinden faydalananlar, bu yüzden yoksun kaldıkları faydayı tazminat olarak sorumlusundan talep edebileceklerdir(1). Ölenin desteğinden faydalananların ölüm nedeniyle uğradıkları zararı sorumlulardan tazmin etmelerini sağlayan hukuki kurum ise destekten yoksun kalma tazminatıdır(2).
Destekten yoksun kalma tazminatının amacı destekten yoksun kalanların desteğin ölümünden önceki yaşamlarındaki sosyal ve ekonomik durumlarının korunmasıdır. Ölenin yaşarken vermiş olduğu desteği kaybetmiş hak sahibi kişiler, destekten yoksun kalma tazminatı talep edebilirler.
TMK' nın yasal düzenlemelerine göre, evlilik birliği içerisindeki eşler her yönden birbirlerinin desteğidir. Bu nedenle, evlilik birliği içerisinde bulunan eşler tazminat hukuku bakımından destekten yoksun kalma tazminatına hak kazanırlar.
Eşlerden birinin çalışıyor olması veya her ikisinin çalışıyor olması desteklik için koşul değildir. Nitekim, TMK' nın 186. Maddesinde, eşlerin birliği beraberce yönettiği, birliğin giderlerine güçleri oranında emek ve malvarlıkları ile katılım sağladıkları denilerek eşlerin birbirlerine destekliğinin maddi destek olarak sınırlandırılmadığı hüküm altına alınmıştır. Eşler birbirlerine "yardım ve hizmet" ederek destek olabilirler. Nitekim Yargıtay birçok kararında bu görüşe yer vermiştir.
Kadının ev hizmetlerini yapması nedeniyle, ölümü halinde koca bu hizmetlerden yoksun kaldığından; tazminat isteme hakkı vardır (3).
Olay tarihinde altmış yaşında bulunan desteğin, davacılara destek olamayacağına ilişkin bilirkişi raporu gerçeğe aykırı olup, ev kadını olarak destekliği asgari ücret düzeyinde değerlendirilmeli, bu miktar üzerinden destekten yoksun kalma tazminatı hesaplanmalıdır(4).
Destekten yoksun kalan eşin zengin olması ya da önemli ölçüde gelirinin olması destek tazminatı almasına engel değildir. YHGK bir kararında, ikisi de tıp doktoru olan eşlerden erkeğin ölümüyle kadının açtığı davada, davalı vekili " davacının doktor ve çok varlıklı olduğunu, bakım ihtiyacı bulunmadığını " ileri sürüp davanın reddini istemiş; yerel mahkeme ve YHGK davalı vekilinin bu savunmasını dikkate almamış davacı eşin destekten yoksun kalma tazminat isteği kabul edilmiştir(5).
Eşler, beraber yaşamaları kaydıyla aralarında evlilik bağı olmasa dahi birbirlerinin desteğidirler. Aralarında evlilik bağı olan ancak ayrı yaşayan çiftler ise birbirlerinin desteği değildirler. "Desteklik" kavramında hukuki ilişkinin varlığı aranmaz. Destek ilişkisinde eylemli bir durum olup olmadığı araştırılır.
Eşlerin birbirlerine destekliği için resmi nikah şart olmayıp sürekli birliktelik, karşılıklı dayanışma, yaşamın paylaşılması yeterli ise de halk arasındaki deyimiyle " dost tutmak-metres" ilişkisi varsa, böyle bir durumda desteklik söz konusu olamaz(6).
Yargıtay 4. Hukuk Dairesi 16.09.1980 tarihli 1980/9564 kararı sayılı kararında, uzun süreden beri nikahlı eşinden fiilen ayrı, nikahsız eşiyle ve ondan olan çocuklarıyla yaşayan kocanın ölümü halinde destekten yoksun kalanın nikahlı eş değil, birlikte yaşadığı nikahsız eş olduğu sonucuna varılmış; onun tazminatı hesaplanırken, nikahlı eşe ödenen nafakanın dikkate alınması gerektiği belirtilmiştir.
Buna karşılık, Yargıtay 4.Hukuk Dairesi’nin başka bir kararında; ölen desteğin evli olması ve bu evlilikten doğma çocuklarının bulunması dikkate alındığında, böyle bir durumda desteğin fiilen birlikte yaşadığı kişiye yapmakta olduğu bakım yardımının ne kadar devam edeceği tespit edilemeyeceğinden, bakım yardımının düzenli ve devamlı olarak nitelendirilemeyeceği gerekçesiyle fiilen birlikte yaşayan davacının destekten yoksun kalma tazminatı talep edemeyeceği sonucuna ulaşılmıştır(7).
Boşanmış eşler birbirlerinin desteği değildirler. Ancak, boşanan eşlerin aynı evde yaşıyor olmaları halinde birbirlerinin desteği oldukları kabul edilir. Destekten yoksun kalan boşanmış eşin, beraber yaşama eylemini ispat etmesi gerekmektedir.
(1) K. T. Gürsoy: Destekten Yoksun Kalma Tazminatı, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.29, Sayı: 1, Yayın Tarihi: 1972, s.143
(2) G.Ö. Antalya: Borçlar Hukuku Genel Hükümler Cilt II, İstanbul 2015, s.l16
(3) 4 HD. 03.10.1996 E.1996/4939 K.1996/8581
(4) 4 HD. 06.04.2000 E.2000/1095 K.2000/3151
(5) YHGK 18.04.2007 E. 2007/4-222 K. 222
(6) Ölüm Nedeniyle Destekten Yoksunluk- Çelik Ahmet Çelik 2.Bası sy 60
(7) Marmara Üniversitesi Hukuk Araştırmaları Dergisi C.20 S.3 2014 Yrd. Doç. Dr. Gediz Kocabaş Destekten Yoksun Kalma Tazminatının Unsurları Bkz.Yarg. 4.HD 09.11.2010 E.2009/14285, K.2010/11605 (Legalbank).
