Taşınmazlarla ilgili açılan davalarda en çok ileri sürülen talep, dava konusu taşınmazın tapu kaydına “davalıdır şerhi düşülmesi” talebidir. Medeni Kanunumuzda “davalıdır şerhi” terimi hiç geçmemektedir.
Davalı şerhi terimi ile kastedilmek istenen anlama en yakın olan terim, “çekişmeli haklar şerhi” terimidir. Çekişmeli haklar şerhi, Medeni Kanunumuzun 1010 uncu maddesinde şu şekilde düzenlenmiştir: “Aşağıdaki sebeplere dayanan tasarruf yetkisi kısıtlamaları, tapu kütüğüne şerh verilebilir: 1- Çekişmeli hakların korunmasına ilişkin mahkeme kararları,…”
Medeni Kanunumuzda yer alan diğer bir şerh ise, “geçici tescil şerhi” olarak isimlendirilmektedir. Geçici tescil şerhi, Medeni Kanunumuzun 1011 inci maddesinde şu şekilde düzenlenmiştir: “Aşağıdaki hallerde geçici tescil şerhi verilebilir: 1- İddia edilen bir ayni hakkın güvence altına alınması gerekiyorsa,…”
Gerek çekişmeli haklar şerhi, gerekse geçici tescil şerhi dava konusu taşınmazın üçüncü bir kişiye devir ve temlikini önleme fonksiyonu bulunmamaktadır. Bu şerhler daha çok taşınmaz üzerinde imar değişiklikleri, ruhsat işlemleri, kat irtifakı veya kat mülkiyeti tesis gibi işlemleri önleme fonksiyonuna sahiptir. Ancak uygulamada bu şerhler, Kanunlardaki isimleri ile kullanılmadıkları için bu fonksiyonlarını da tam olarak yerine getirememektedirler. Bu şerhlerin ikinci bir fonksiyonu ise, üçüncü kişilerin iyi niyet iddialarını engellemesidir.
Tabi ki; tapuda davalıdır şerhi düşülmesi talebi, dava konusu taşınmazın üçüncü kişilere devrinin engellenmesine yönelik bir irade barındırıyor. Ancak bu irade tam olarak yasal dayanağını bulamadığı için uygulamada da birçok sorun doğmasına yol açıyor.
Tasarruf yasağını sağlamak için uygulamada kullanılan başka bir deyim ise “ferağdan men” kavramıdır. Ferağdan men şerhi düşülmesine yönelik Medeni Kanun da herhangi bir düzenleme bulunmuyor. Yine de ferağdan men şerhi düşmesi işleminin teminat amaçlı bir ihtiyati tedbir türü sayılarak yasal dayanağa kavuşturulabilmesi mümkün görünüyor. Bu hukuki imkanın uygulamada bilinçli bir şekilde kullanılabilmesi, mahkeme ara kararlarında ferağdan men şerhinin bir ihtiyati tedbir türü olduğunun açıkça belirtilmesine bağlı.
