İDARİ PARA CEZALARININ AFFININ / YAPILANDIRILMASININ 7440 SAYILI KANUN KAPSAMINDA DEĞERLENDİRMESİ

İDARİ PARA CEZALARININ AFFININ/YAPILANDIRILMASININ 7440 SAYILI KANUN KAPSAMINDA DEĞERLENDİRMESİ

12.03.2023 tarihinde 7440 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması Hakkında Kanun yürürlüğe girdi. Kanun vergi ve sigorta prim borçlarının yanında idari para cezalarına yönelik indirimleri de düzenliyor. Kanunda tanınan indirim ve ödeme kolaylıklarından faydalanmak için 31.05.2023 tarihine kadar ilgili idaresine başvuruda bulunmak gerekiyor.

Kanun Kapsamına Alınan Borç ve Cezalar

7440 sayılı Kanun ile öngörülen yapılandırma kapsamına;

- İdari para cezaları,

- Ecrimisil ödemeleri,

- Vergi borçları ve vergi cezaları,

- Gümrük vergileri ve gümrük vergi idari para cezaları,

- Sosyal güvenlik primi, emeklilik keseneği, işsizlik sigortası primi, isteğe bağlı sigorta primi borçları ile bunlara bağlı gecikme cezası ve gecikme zamları,

- Taşınmaz kültür varlıklarının korunmasına dair katkı payları,

- Belediyelerin su, atık su, katı atık ücreti alacakları, büyükşehir belediyelerinin katı atık ücreti alacakları, büyükşehir belediyelerine bağlı su ve kanalizasyon idarelerinin su ve atık su bedeli alacakları ile bu alacaklara bağlı faiz, gecikme faizi, gecikme zammı gibi fer'i alacaklar.

- Yukarıda sayılanlar dışında kalan ve 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun kapsamında tahsil dairesine takip için intikal etmiş olan asli ve fer’i amme alacakları, Girmektedir.

7440 Sayılı Kanun Kapsamında İdari Para Cezaları

7440 sayılı Kanun’un 3. maddesine göre “6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun kapsamında tahsil dairesine takip için intikal etmiş olan asli ve fer’i amme alacakları” yapılandırma kapsamına girmektedir.

Ayrıca İl özel idarelerinin 6183 sayılı Kanun kapsamında takip edilen ve vadesi 31/12/2022 tarihinden (bu tarih dâhil) önce olduğu hâlde bu Kanunun yayımı tarihi itibarıyla ödenmemiş bulunan asli ve fer’i amme alacakları da 7440 sayılı Kanun kapsamındadır.

Kabahatler Kanunu’nun 17. maddesine göre, mahalli idareler tarafından verilen idari para cezaları da, ilgili kanunlarında aksine hüküm bulunmadığı takdirde, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanuna göre tahsil edildiği için idari para cezalarının affı/yapılandırılması 7440 sayılı Kanun kapsamında kalmaktadır.

7440 sayılı kanunun 1. maddesinin 2. fıkrasında, vergi, SGK, trafik gibi özel olarak belirtilen konulardaki idari para cezalarının yanında “31/12/2022 tarihinden (bu tarih dâhil) önce verilen idari para cezaları,” hükmüyle genel olarak idari para cezalarını da kapsamına almıştır. Bu durumda, 7440 sayılı kanunda özel olarak sayılanların dışında yine başkaca özel kanunlarla düzenlenen ve 6183 sayılı Kanun kapsamında bulunan idari para cezası yaptırımlarını, Kabahatler Kanununa göre kumar oynatma, silah taşıma gibi eylemler için öngörülen idari para cezalarını ve Çevre Kanunu ve İmar Kanunu kapsamındaki idari para cezalarını da kapsadığını düşünebiliriz.

7440 Sayılı Kanun Kapsamında İmar Para Cezaları

3194 sayılı İmar Kanunumuzda 20 Şubat 2020 ve 26 Mart 2020 tarihlerinde yapılan değişikliklerle imar para cezaları astronomik boyutlara ulaştı. Aykırılığa konu yapının kapladığı alanın belediyesindeki emlak vergisine esas rayiç bedelinin de cezaya eklenmesi kuralı getirildi. Bu metrekare değerinin yüksek olduğu büyükşehirlerde basit aykırılıklar için dahi milyonluk cezalar düzenlenmesine sebep oldu.

İşte bu sebeplerle çok yüksek meblağlara ulaşan ve muhatapları tarafından ödenmeyen veya ödenemeyen imar para cezaları da 7440 sayılı Kanun kapsamında yapılandırılabilmektedir. Çünkü İmar Kanunu’nun 42. maddesine göre kesilen imar para cezaları da nihayetinde bir idari para cezasıdır ve bazı yönleriyle Kabahatler Kanunu kapsamında kalmaktadır.

Bu nedenle muhatapları tarafından ödenmeyen veya ödenemeyen imar para cezalarına başvuru konusunun para cezasına maruz kalan kişiler tarafından detaylı şekilde değerlendirilmesi ve incelenmesinde fayda var.

İmar Para Cezalarında 7440 Sayılı Kanun Kapsamında Başvuru Yapmak Avantajlı mı?

7440 sayılı af/ yapılandırma kanunu bu yüksek meblağlara çıkabilen cezaları da kapsadığından, hakkında 3194 sayılı İmar Kanununa göre idari para cezası uygulanıp da ödeme yapmayı düşünenlerin bu düzenlemeyi incelemelerinde fayda bulunmaktadır.

Ancak 3194 sayılı Kanunun 42. maddesinin yedinci fıkrasını incelemeleri kendileri için %25 indirimden daha da faydalı olacaktır. Hükümde imar izni bulunmadan yapı yapan kişinin hakkında “İmar kirliliğine neden olma” suçundan ceza verilmişse imar para cezasının kalkacağı, hatta ödenmişse geri alınabileceği düzenlenmiştir.

Ancak korunan bir alanda verilecek hapis cezasının tamamen infaz edilmese bile memuriyete engel ve başkaca olumsuz sonuçları da olacağı düşünülürse bu işlere hiç girişmemek ya da bunları değerlendirmeden başlamamak daha doğru olacaktır.

7440 Sayılı Kanun Kapsamında İmar Para Cezalarında İndirim

Kanun’un 9. maddesinde 31/12/2022 tarihinden (bu tarih dâhil) önce verilen idari para cezalarından % 25 indirim yapılacağı öngörülmüştür. Bu kapsamda imar para cezaları için 7440 sayılı Kanun kapsamında başvuru yapılması durumunda % 25 indirimden yararlanmak mümkün olacaktır.

7440 Sayılı Kanun Kapsamında İmar Para Cezalarında Faiz İndirimi Var mı?

6183 sayılı Kanunun birinci maddesinde “Devlete, vilayet hususi idarelerine ve belediyelere ait vergi, resim, harç, ceza tahkik ve takiplerine ait muhakeme masrafı, vergi cezası, para cezası gibi asli, gecikme zammı, faiz gibi fer'i amme alacakları ve aynı idarelerin akitten, haksız fiil ve haksız iktisaptan doğanlar dışında kalan ve amme hizmetleri tatbikatından mütevellit olan diğer alacakları ile; bunların takip masrafları hakkında bu kanun hükümleri tatbik olunur.” hükmü yer almaktadır.

“Gecikme Zammı, Nispet ve Hesabı” başlıklı 51 inci maddesinde ise “Amme alacağının ödeme müddeti içinde ödenmeyen kısmına vadenin bitim tarihinden itibaren her ay için ayrı ayrı % 4 oranında gecikme zammı tatbik olunur.

Gecikme zammı; 213 sayılı Vergi Usul Kanununa göre uygulanan vergi ziyaı cezalarında bu madde uyarınca belirlenen oranda, mahkemeler tarafından verilen ve ceza mahiyetinde olan amme alacaklarında ise bu oranın yarısı ölçüsünde uygulanır. Bunların dışındaki ceza mahiyetinde olan amme alacaklarına gecikme zammı tatbik edilmez.” hükmü yer almaktadır.

Öte yandan 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun birinci maddesine göre “Bu kanun hükümleri ikinci maddede yazılı olanlar dışında, genel bütçeye giren vergi, resim ve harçlar ile il özel idarelerine ve belediyelere ait vergi, resim ve harçlar hakkında uygulanır. Yukarıda yazılı vergi, resim ve harçlara bağlı olan vergi, resim ve zamlar da bu kanuna tabidir.”

“Özel ödeme zamanları” başlıklı 112. maddesi “Geçen süreler için 6183 sayılı Kanuna göre tespit edilen gecikme zammı oranında gecikme faizi uygulanır. Gecikme faizi de aynı süre içinde ödenir. Gecikme faizinin hesaplanmasında ay kesirleri nazara alınmaz. …” hükmünü içermektedir.

213 sayılı Kanun’un 112. maddesinde yer alan gecikme faizinin aynı Kanun’un birinci maddesinde belirlenen, genel bütçeye giren vergi, resim ve harçlar ile il özel idarelerine ve belediyelere ait vergi, resim ve harçlar hakkında uygulanacağı, sonuç olarak 3194 sayılı Kanun, 1608 sayılı Kanun ile Kabahatler Kanunu’na göre verilen başta imar para cezaları başta olmak üzere belediyece verilen para cezalarına gecikme zammı veya gecikme faizi uygulanamayacağı kabul edilmektedir.

Konu hakkında Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığının (Yerel Yönetimler Genel Müdürlüğü) 13/12/2021 tarihli ve E-14399437-622.02-2439664 sayılı görüş yazısına bakmak faydalı olacaktır.

Başvuru Süresi

Kanunda tanınan indirim ve ödeme kolaylıklarından faydalanmak için 31.05.2023 tarihine kadar ilgili idaresine başvuruda bulunmak gerekiyor.

Ödeme Tarihi ve Şartları

Yasa kapsamındaki borç ve cezaların ilk taksiti 30/6/2023 tarihine kadar (bu tarih dâhil), diğer taksitleri ise bu tarihi takip eden aylık dönemler hâlinde azami 48 eşit taksitte ödenebilecek.

Hesaplanan tutarların taksitle ödenmek istenmesi hâlinde, ilgili maddelerde yer alan hükümler saklı kalmak şartıyla borçluların başvuru sırasında on iki, on sekiz, yirmi dört, otuz altı veya kırk sekiz eşit taksitte ödeme seçeneklerinden birini tercih etmeleri şarttır. Tercih edilen taksit süresinden daha uzun bir sürede ödeme yapılamaz.

Hesaplanan tutarların taksitle yapılacak ödemelerinde ilgili maddelere göre belirlenen tutar;

1) On iki eşit taksit için (1,09),

2) On sekiz eşit taksit için (1,135),

3) Yirmi dört eşit taksit için (1,18),

4) Otuz altı eşit taksit için (1,27),

5) Kırk sekiz eşit taksit için (1,36),

katsayısı ile çarpılır ve bulunan tutar taksit sayısına bölünmek suretiyle aylık dönemler hâlinde ödenecek taksit tutarı hesaplanır. Bu Kanun hükümlerinden yararlanmak üzere başvuruda bulunan borçlulara tercih ettikleri taksit süresine uygun ödeme planı verilir. Ancak, tercih edilen süreden daha kısa sürede ödeme yapılması hâlinde ödenecek tutar ilgili katsayıya göre düzeltilir.

İLGİLİLER İÇİN NOT: Vergi, Sosyal güvenlik, trafik, gümrük vergileri ve bu mevzuatlardan kaynaklanan idari para cezaları ve faizlerinde affı ve bazı ödemelerde %75'e kadar indirim ile yapılandırmaları düzenleyen yasa metnini incelemek isteyenler linke tıklayabilirler. ( https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2023/03/20230312-14.htm )

Av. Gökhan BİLGİN