TCK m. 148/3 ve Yağma Suçunu Oluşturan Cebir Fiilinin Kasten Yaralama Suçu Açısından Değerlendirilmesi

A- Giriş

Farsça bir kelime olan yağma, sözlükte “çapul, zorla mal alma, bir malı zorla alıp kaçma” gibi anlamlara gelmektedir.¹ Türk Ceza Kanun’unun 148/1’de yağma suçu tanımlanmıştır. Yargıtay Ceza Genel Kurulu’nun kararında ise yağma suçu²; başkasının zilyetliğindeki taşınabilir malın, zilyedin rızası olmadan faydalanmak amacıyla cebir veya tehdit kullanılarak alınması olduğundan “zor yoluyla hırsızlık”, bir kişiye karşı kullanılan icbar araçlarıyla haksız bir menfaat elde etmek şeklinde tanımlanmıştır. Cebir, bileşik suç olan yağmanın oluşmasını sağlayan hareketlerden biridir. Yağma suçunda cebir, kişiyi malı teslim etmeye veya malın elde edilmesine karşı koymamaya mecbur kılmak için yapılmalıdır. Bu amaç yağma suçunu diğerlerinden ayıran özelliktir.³ Cebir kullanma suçunun maddi unsuru TCK m.108’e göre cebir, bir kişiye karşı fiziki güç kullanarak, onun veya bir üçüncü kişinin iradesi ve davranışları üzerinde zorlayıcı bir etki meydana getirmektedir. Cebir, gerçekleşen ya da beklenen bir direnci kırmak amacıyla fiziki güç kullanılmasıdır. O halde cebirde, kasten yaralama söz konusudur.

B- Yağma Suçu Genel Açıklamalar

Yağma suçu ,amaç ve araç hareketlerden oluşmaktadır. İlk önce almak için araç olan hareketler cebir veya tehdit kullanılır, akabinde cebir ve tehdidin etkisiyle malın alınması veya tesliminin sağlanması ile suç tamamlanır.⁴ Yağma suçunun hırsızlık, tehdit veya cebir kullanma suçlarının hepsinin bir araya gelmesiyle oluşması ve söz konusu suçların farklı hukuki değerleri koruma altına almış olması nedeniyle, bu suçun karma suç olduğu kabul edilmelidir. Yağma suçunun maddi unsurlarında görüldüğü üzere, kanun koyucu iki suçu tek otonom bir suçta göstermektedir.⁵

Yağma suçu, hem zilyetlik ve mülkiyet hakkı, hem de kişi özgürlüğü hakkı ihlali koruma altına alınmıştır. Ancak zilyetlik ve mülkiyet hakkının ön planda bulunması, yağma suçunun “Malvarlığına Karşı Suçlar” adı altında düzenlenmesi sonucunu ortaya çıkarmıştır. Keza cebir ve tehdit, hırsızlık suçunda bir araç olmak suretiyle malın rıza dışında alınması olayında karşımıza çıkmaktadır.⁶

C- Yağma Suçunda Korunan Hukuki Değer

Söz konusu olan yağma suçu, bileşik (mürekkep) bir suçtur. Bileşik suçta birden fazla suçun tek suç tipinde birleşmesi görülmektedir. Kendini oluşturmakta olan normların korumak istedikleri hukuki faydaların tümü ortak bir şekilde korunmaya çalışılmakta ve bu hukuki faydalara zarar veren fiillere tek ceza öngörülmesiyle, diğer normlar tüketilir.⁷ Yağma suçunda birden çok hukuki değer korunmaktadır.

Yargıtay CGK bir karar incelemesinde, “Yağma suçu bir kişinin malını cebir, şiddet veya tehdit kullanarak almasıyla oluştuğundan, unsurları itibariyle kişinin hem zilyetliğine hem de hürriyetine yönelik işlenen bir suçtur. Ancak söz konusu kişi hürriyetine yönelen saldırı, mal aleyhine işlenen suçun gerçekleştirilmesi bakımından bir araç niteliğinde bulunduğundan, bu suç sonuç itibariyle ‘mal aleyhine’ işlenen bir suçtur.” sonucuna varmıştır.⁸

D- Yağma – Cebir

Cebir, zor, zorlayış anlamlarına gelmektedir. Öğretide ise cebir; var olan direnişi kırmak ya da olması muhtemel direnişi engellemek maksadıyla kişiye yöneltilmiş her türlü zorlayıcı etkili davranış olarak ifade edilmektedir.⁹ Cebir, mürekkep suç olan yağmayı oluşturan hareketlerden biridir. Birine karşı fiziksel güç kullanmayla onun veya üçüncü kişinin iradesi ve davranışları üstünde zorlayıcı bir etki meydana getirir. Cebir daha genel ve tamamlayıcı bir suç türüdür. Bunun neticesinde cebir kullanma suçu ancak TCK’nın başka bir hükmü ile belirli bir suçun unsuru ya da ağırlaştırıcı sonucu olarak öngörülmemişse faaliyet alanı bulur.¹⁰ Örneğin; yağma suçundaki cebir, suçun unsuru olduğundan yağma suçunun işlenmesi durumunda kişiye sadece yağma suçundan ceza verilmektedir. Eşyaya karşı cebir kullanılırsa, mala yönelik cebir mağdur tarafından fiziksel bir zorlama şeklinde algılanabiliyorsa dolaylı olarak kişiye karşı yönelmiş sayılabilir.¹¹

Cebir suçunda da suçun oluşabilmesi için failin kasıtlı olarak hareket etmesinin yeterli olmadığı, aynı zamanda belirli amaçla hareket etmesi gerektiği söylenir. Faili suçu işlemeye teşvik eden bu amaç, belirli bir şeyin yapılmasını, yapılmamasını ya da bunun kendisi tarafından yapılmasına izin verilmesini sağlamaktadır. Bir malı almanın dışında, herhangi başka bir yararın sağlanması amacıyla cebir kullanılırsa fiil yağma değil cebri oluşturur. Cebir suçunda korunan hukuki değer irade özgürlüğünü engelleyebilecek saldırılardır.¹²

E- Suçun Unsurları

F- Tipikliğin Maddi Unsurları

1- Fiil

1.1 Genel Açıklamalar

Yağma suçu icrai hareketle işlenebilen, çok hareketli bir suçtur. Sırf hareket suçudur. Doktrinde yağma suçu icrai bir suç olduğundan ihmali hareketle işlenmesinin mümkün olmadığı söylenmektedir. Malın yağması suçları, fiilin sayısı bakımından seçimlik hareketli suçlardan biridir. TCK’da sayılan seçimlik hareketlerden birinin yapılmasıyla suç oluşacaktır.¹³

1.2. Tehdit Etmek veya Cebir Kullanmak

Fail, mağdura yönelttiği cebir veya tehdidi, kendisine veya bir başkasına fayda sağlamak gayesiyle bir malı teslime ya da malın alınmasına karşı koymamaya zorlamak amacıyla gerçekleştirmelidir.¹⁴ Cebir ve tehdidin oluşması için, malın alınması ya da verilmesi arasında nedensellik bağı bulunmalıdır. Malın alınmasına ya da teslimine yönelik olmayan cebir ve tehdit eylemleri yağmayı değil, duruma göre değişmekle birlikte tehdit, şantaj, iş ve çalışma hürriyetini kısıtlama gibi suçları meydana getirebilecektir.¹⁵ Cebir veya tehdidin kullanılması malın alınmasında araç olarak kullanılmalıdır. Dolayısıyla iki hareket arasında illiyet bağı bulunmalı, malın alınması kullanılan cebir ya da tehdidin sonucu olmalıdır. Kullanılan cebir veya tehdit, teslime veya karşı koymamaya mecbur kılmalıdır. Cebir veya tehdidin malın alınması gayesiyle kullanılması, yağma suçu bakımından zorunluluktur.¹⁶

1.3. Malın Alınması

Yağma suçu, çok hareketli bir suç olmasının yanında suçun oluşumu için malın elde edilmesine yönelik cebir veya tehditte bulunulması yeterli olmamaktadır. Ayrıca hareketler neticesinde malın alınması da gerekir. Alınmazsa, suç teşebbüs aşamasında kalacaktır.¹⁷

765 Sayılı Kanunun 495.maddesinde, cebir ve tehdidin malın alınması sırasında ya da malın alınmasından sonra, fiili sonuçlandırmak veya malı kaçırmak ya da kendisini veya suç ortağını cezadan kurtarabilmek için kullanılmış olması şartı aranmış ve maddenin 2.fıkrasında yağmaya dönüşen hırsızlık ya da dolaylı yağma suçu düzenlemesi yapılmıştır.¹⁸ TCK m.148’de malın alınmasından bahsedilmiş ancak almanın ne anlama geldiği açıklanmamıştır. Bu sebeple yağma suçunda “alma” ile ne ifade edildiği ortaya konmalıdır.

2. Netice

Yağma, cebir veya tehdit kullanılmasıyla malın alındığı anda tamamlanmaktadır. Malın alınması, suçun neticesi değil, fail tarafından yapılması gereken icra hareketidir. Suçun tamamlanması bakımından failin malı kendi egemenlik alanına sokması zorunlu değildir.¹⁹

2.1. Fail

Yağma suçunun faili herkes olabilir. Eğer fail kamu görevlisi olursa cezası TCK m.266 uyarınca arttırılır. Kamu görevlisi olması durumu gerçekleştiğinde icbar suretiyle irtikap suçunun unsurlarının mevcut olup olmadığı değerlendirilmelidir.²⁰

2.2. Mağdur

Yağma suçunun mağduru malı elinde bulunduran herkes olabilir. Yağma suçunun mağduru taşınmaz malın zilyedi veya zilyedin yanında bulunup eylem esnasında malı koruyan veya yardım etmek isteyen, bu nedenle kendisine cebir veya tehdit kullanılan kişilerdir. Bunlar farklı kişiler ise her ikisi de yağma suçunun mağduru olacaklardır. Suçun oluşabilmesi için mağdurun kendisine yönelik hareketleri algılama yeteneğine sahip olması gerekir.²¹

2.3. Konu

Yağma suçunun konusu TCK’de ‘mal ve senet’ olarak belirtilmiştir.²²

2.3.1 Mal

Mal, maddi olarak varlığı olan, üzerinde bir hakimiyet sağlanabilecek, insan dışında ve sınırlandırılabilen, maddi değer taşıyan varlıktır. Özüne zarar verilmeksin bir yerden başka yere taşınabilen eşya; taşınır, taşınamayanlar ise taşınmaz eşya olarak nitelendirilmektedir.²³²⁴

2.3.2 Senet

Senet, kişilerin yazılı bir belgede açıkladığı irade beyanıdır. Hukuki olarak ise birinin kendi aleyhine delil teşkil etmesi üzerine hazırladığı ya da hazırlattığı yazılı belgedir. Cebir veya tehditle ileride borç meydana getirebilecek nitelikte senet haline getirmek gayesiyle boş bir kağıda imza attırmak, bu suçu oluşturur.²⁵

G- Tipikliğin Manevi Unsurları

Yağma suçu kasten işlenebilen bir suçtur. Taksirle işlense dahi işlenen şekli cezalandırılamaz. Yağma suçunun TCK’daki tanımında amaç arandığına dair bir ibare bulunmamaktadır. Dolayısıyla failin kasten cebir ve tehditle malı elde etmesi suçun oluşabilmesi için yeterlidir. Ancak doktrindeki baskın görüş failin yararlanmak amacıyla malı elde etmesidir.

H- Hukuka Aykırılık Unsuru

İnceleme konusu olan yağma suçunda hukuka uygunluk sebeplerinin gerçekleşmesi pratik olarak olağan değildir. Örneğin, ilgilinin rızasını ele aldığımızda cebrin olduğu noktada ilgilinin rızasından bahsedilemez. Yağma suçu cebir ve tehdit ile işlenen bir suç olduğundan mümkün olmadığı görülmektedir.²⁶

I-Soruşturma, Kovuşturma Usulü ve Yaptırım

TCK’nın m.148/1’de tanımlanmış basit yağma suçunun cezası 6 yıldan 10 yıla kadar hapistir. 148/2’de düzenlenmiş olan senet yağması suçunda 148/1’e atıf yapılması nedeniyle yaptırımı 6 yıldan 10 yıla kadar hapis cezasıdır²⁷. Davaya bakma yetkisi suçun işlendiği yer mahkemesidir. Görevli mahkeme ağır ceza mahkemesidir. Zamanaşımı süresi nitelikli hallerde de geçerli olmak üzere 15 yıldır.²⁸

İ- Cebir ve Kasten Yaralama

Cebir kullanmanın maddi unsuru TCK m.108’de ‘bir şeyi yapması veya yapmaması ya da kendisinin yapmasına müsaade etmesi için bir kişiye karşı cebir kullanılması’ olarak belirtilmiştir. Kasten yaralama suçunun maddi unsuru, başkasının vücuduna acı verme veya sağlığın ya da algılama yeteneğinin bozulmasına neden olma biçiminde seçimlik olarak belirlenmiştir.²⁹ Ayrıca kasten yaralama, serbest hareketli bir suçken, cebir kullanma suçu salt hareket suçudur. Cebir, gerçekleşen veya beklenen bir direnci kırmak amacıyla fiziki güç kullanılmasıdır. Bu suçun oluşması için failin amacına ulaşması da gerekmez.³⁰ Cebir kullanma suçu, tehlike suçuyken; kasten yaralama suçu zarar suçudur. Korunan hukuksal menfaat bakımından, burada fail mağduru belli bir davranışı yapmaya zorladığı için onun iradesini baskı altına almaktadır.

Bu suçla mağdurun karar verme yetkisi ve buna uygun davranma özgürlüğü korunmaktadır. Yargıtay da, hükmün koruma amacının kişinin her türlü karar alma ve hareket özgürlüğünü saldırılara karşı korumak olduğunu belirtmiştir. Kasten yaralama suçunda ise korunan yarar, beden dokunulmazlığıdır.³¹

² Yargıtay Ceza Genel Kurulu, 13.11.2018, 2016/6-1147E. ,2018/519K., UYAP Sistemi.

³ Gizem Erkan Kılıç, “Yağma Suçu”, (Yüksek Lisans Tezi, Bahçeşehir Üniversitesi 2019) 11.

⁴ Gizem Erkan Kılıç, “Yağma Suçu”, (Yüksek Lisans Tezi, Bahçeşehir Üniversitesi 2019) 11.

⁵ Murat Demiç, “Yağma Suçu”, (Yüksek Lisans Tezi, Çankaya Üniversitesi 2014) 4.

⁶Eyüp Savcı, “Yağma Suçu”, (Yüksek Lisans Tezi, Dicle Üniversitesi 2010) 12.

⁷ Müslüm Kuzudişli, “Yağma Suçu”, (Yüksek Lisans Tezi, Çankaya Üniversitesi 2012) 22.

⁸ Hakan Cerrahoğlu, “Türk Ceza Hukuku’nda Yağma Suçu” , (Yüksek Lisans Tezi, Çankaya Üniversitesi 2013) 23-24.

⁹Hakan Cerrahoğlu, “Türk Ceza Hukuku’nda Yağma Suçu” , (Yüksek Lisans Tezi, Çankaya Üniversitesi 2013) 18.

¹⁰ M.Emin Artuk vd., Ceza Hukuku Özel Hükümler, 18.Baskı, (Ankara: Adalet Yayınevi, 2019) 572-573.

¹¹ Gizem Erkan Kılıç, “Yağma Suçu”, (Yüksek Lisans Tezi, Bahçeşehir Üniversitesi 2019) 12-14.

¹² M.Emin Artuk vd., Ceza Hukuku Özel Hükümler, 18.Baskı, (Ankara: Adalet Yayınevi, 2019) 574-575.

¹³ Hakan Cerrahoğlu, “Türk Ceza Hukuku’nda Yağma Suçu” , (Yüksek Lisans Tezi, Çankaya Üniversitesi 2013) 25-26.

¹⁴ Müslüm Kuzudişli, “Yağma Suçu”, (Yüksek Lisans Tezi, Çankaya Üniversitesi 2012) 45.

¹⁵ Murat Demiç, “Yağma Suçu”, (Yüksek Lisans Tezi, Çankaya Üniversitesi 2014) 13.

¹⁶ Gizem Erkan Kılıç, “Yağma Suçu”, (Yüksek Lisans Tezi, Bahçeşehir Üniversitesi 2019) 19.

¹⁷ Hakan Cerrahoğlu, “Türk Ceza Hukuku’nda Yağma Suçu” , (Yüksek Lisans Tezi, Çankaya Üniversitesi 2013) 34-35.

¹⁸ M.Emin Artuk vd., Ceza Hukuku Özel Hükümler, 18.Baskı, (Ankara: Adalet Yayınevi, 2019) 593-596.

¹⁹Yasemin Maraşlı Dinç ,Muhammet Emin Ruhi, “Türk Ceza Kanununda Yağma Suçu”, Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, XI-II: 86-100 (2018): 90.

²⁰ M.Emin Artuk vd., Ceza Hukuku Özel Hükümler, 18.Baskı, (Ankara: Adalet Yayınevi, 2019) 596.

²¹ Murat Demiç, “Yağma Suçu”, (Yüksek Lisans Tezi, Çankaya Üniversitesi 2014) 12.

²² Murat Demiç, “Yağma Suçu”, (Yüksek Lisans Tezi, Çankaya Üniversitesi 2014) 13.

²³ Gizem Erkan Kılıç, “Yağma Suçu”, (Yüksek Lisans Tezi, Bahçeşehir Üniversitesi 2019) 7.

²⁴ Mehmet Günay, D."Yağma Suçunun Hukuki İlişkiye Dayanan Alacağı Tahsil Amacıyla İşlenmesi", Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi 0 (2015 ): 461-489.

²⁵ Müslüm Kuzudişli, “Yağma Suçu”, (Yüksek Lisans Tezi, Çankaya Üniversitesi 2012) 59.

²⁶ M.Emin Artuk vd., Ceza Hukuku Özel Hükümler, 18.Baskı, (Ankara: Adalet Yayınevi, 2019) 613-615.

²⁷ Eyüp Savcı, “Yağma Suçu”, (Yüksek Lisans Tezi, Dicle Üniversitesi 2010) 145-150.

²⁸ Hüseyin Eker, Yağma Suçları, 1.Baskı, (Ankara: Adalet Yayınevi, 2014) 311-313.

²⁹ Yasin Çevik, “5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu Çerçevesinde Kasten Yaralama Suçu”, (Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi 2010) 21-23.

³⁰ Zümer Aydın, “Kasten Yaralama Suçu”, (Yüksek Lisans Tezi, Yaşar Üniversitesi 2017) 19-22.

³¹ Gül Toker, “Kasten Yaralama Suçu”, (Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi 2013) 43-46.
 

KAYNAKÇA

Artuk,Mehmet Emin, Ahmet Gökcen, Mehmet Emin Alşahin ve Kerim Çakır, Ceza Hukuku Özel Hükümler, 18.Baskı, (Ankara: Adalet Yayınevi, 2019).

Aydın,Zümer, “Kasten Yaralama Suçu”, (Yüksek Lisans Tezi, Yaşar Üniversitesi 2017).

Cerrahoğlu,Hakan, “Türk Ceza Hukuku’nda Yağma Suçu” , (Yüksek Lisans Tezi, Çankaya Üniversitesi 2013).

Çevik,Yasin, “5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu Çerçevesinde Kasten Yaralama Suçu”, (Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi 2010) .

Demiç,Murat, “Yağma Suçu”, (Yüksek Lisans Tezi, Çankaya Üniversitesi 2014) .

Dinç,Yasemin Maraşlı, Muhammet Emin Ruhi , “Türk Ceza Kanununda Yağma Suçu”, Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, XI-II: 86-100 (2018).

Eker,Hüseyin, Yağma Suçları, 1.Baskı, (Ankara: Adalet Yayınevi, 2014).

Günay,Mehmet, D."Yağma Suçunun Hukuki İlişkiye Dayanan Alacağı Tahsil Amacıyla İşlenmesi", Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi 0 (2015 ): 461-489.

Kılıç,Gizem Erkan, “Yağma Suçu”, (Yüksek Lisans Tezi, Bahçeşehir Üniversitesi 2019). Kuzudişli,Müslüm, “Yağma Suçu”, (Yüksek Lisans Tezi, Çankaya Üniversitesi 2012).

Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi, Yargıtay Ceza Genel Kurulu, 13.11.2018, 2016/6- 1147E. ,2018/519K.

Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi, Yargıtay Ceza Genel Kurulu, 18.10.2011, 2011/166E., 2011/213K.

Savcı, Eyüp, “Yağma Suçu”, (Yüksek Lisans Tezi, Dicle Üniversitesi 2010) 91.

Toker, Gül, “Kasten Yaralama Suçu”, (Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi 2013).