Değerli okurlarım bu makalemde siz değerli okurlarıma ceza davalarında istinaf kanun yolundan bahsetmek istiyorum.
İstinaf mahkemeleri ilk derece mahkemelerinin yani yerel mahkemelerin vermiş olduğu kararı hukuka aykırılık olup olmadığı yönünden inceler.
Yargıtay'ın iş yükünü azaltmak amacı ile kurulmuş bir kanun yoludur. Burada ilk derece mahkemelerinin vermiş olduğu kararlar istinaf mahkemeleri tarafından denetlenir ve hukuka uygun hale getirilir
İlk derece mahkemesinin verdiği karar aleyhine öncelikle yapılacak şey istinaf kanun yoluna gitmektir. Şartları oluştu ise yargıtaya da temyiz yoluna gidebilirsiniz.
İstinaf mahkemesi sizin talebiniz olmadan yerel mahkemenin kararını incelemez. Bunun için sizin talep etmeniz şart.
Siz 15 sene ve daha fazla hapis cezasına mahkum oluysanız İstinaf mahkemesi yani Bölge Adliye Mahkemeleri zaten sizin dosyanızı resen yani siz talep etmeseniz de inceler.
Peki gelelim siz bir kararı nasıl istinaf edeceksiniz. öncelikle size ceza veren mahkemeye yazılı bir dilekçe vererek istinaf edebilirisiniz. Ya da o mahkemenin katibine gidersiniz sözlü olarak da kararı istinaf mahkemesine göndermek istediğinizi söyleyebilirsiniz.
Peki siz bu kararı ne kadar sürede istinafa göndermelisiniz?
Karar sizin yüzünüze hakim tarafından açıklandı ise siz bu kararı 7 gün içinde istinaf mahkemesine göndermek zorundasınız. Ama bazı durumlarda siz duruşmada hazır olmayabilirsiniz ve mahkemeniz o gün karar vermiş olabilir bu durumda karar size tebliğ edilir bu kararın size tebliğinden itibaren yine aynı şekilde 7 gün içinde sizin bu kararı istinaf mahkemesine gönderilmesi için başvuru yapmanız gerekmektedir.
Peki bizim için verilen kararı oranın cumhuriyet savcısı da istinaf mahkemesine gönderebilir mi ? Evet gönderebilir. Ama cumhuriyet savcısı istinaf mahkemesine gönderirken açıkça gerekçe göstermek zorundadır. Peki biz cumhuriyet savcısının kararımızı temyiz ettiğinden nasıl haberdar olacağız.? Size zaten cumhuriyet savcısı aleyhinize istinafa gönderirse bu dilekçesi tebliğ edilir ve edilmek zorunda.
Peki bu dosyanın müştekisi katılanı katılma talebi karara bağlanmamış kişiler suçtan zarar gören kişiler istinafa dosyanın gönderilmesini isterken dilekçesinde gerekçe göstermek zorunda mı ? Hayır göstermek zorunda değil onlar gösteremse de dosya istinafa gider.
Tüm meslekdaşlarımın dikkatine siz istinaf dilekçesinde gerekçe göstermek zorunda değilsiniz. Yani siz gerekçe gösterseniz de göstermeseniz de istinaf mahkemesi inceleme yapmak zorundadır. Ama tabi ki gerekçe gösterirseniz istinaf mahkemeleri kararı daha iyi denetler
Biz istinaf incelemelerini duruşmalı isteyebilir miyiz ? Evet isteyebiliriz. Ama tabiî ki bunu istinaf mahkemesinin bunu uygun görmesi gerek.
Eğer istinaf mahkemesi duruşma yapılması talebinizi kabul etti diyelim o zaman duruşma yapar ve duruşmanın sonunda ya sizin istinaf başvurunuzu red kararı verecek ve ya yerel mahkemenin kararını kaldırarak yeniden karar verecek. Yani ya reddedecek ya da kendisi kara verecek başka şans yok.
- İstinaf mahkemesi yerel mahkemenin kararını bozayım yeniden karar versin diye yerel mahkemeye göndermez.
Biz Avukatlar yerel mahkemelerin verdiği son nihai kararları istinafa göndeririz mesela beraat kararını mahkumiyet kararını davanın reddi gibi düşme gibi kararları istinaf mahkemesine göndeririz. Tabi bu arada bazı arar kararlar oluyor başak kanun yolu kapalı olan ara kararlar biz onları da istinafa gönderebiliyoruz. Ama mahkemenin verdiği ara karar aleyhine siz itiraz etme durumunuz olmasına rağmen itiraz etmediniz bu durumda siz istinafa gidemezsiniz değerli dostlarım. Yani o şansı kaybetmiş olursunuz.
Peki hangi kararlar resen istinaf denetimine tabi olacak?
Aldığınız ceza 15 yıl ya da üstü ise tabiî ki resen istinafa gidecek.
Peki bir mahkemenin dosyasında yargılanan birden fazla sanık varsa ve bu sanıklardan bazıları istinafa gönderdi bazıları göndermedi ise bu durumda kararı istinafa göndermeyen kişiler yani sanıklar da yararlanabilir mi çıkacak karardan? Tabiî ki elbette yararlanır. Biz buna istinafın sirayeti deriz. O kararı istinafa göndermeyen sanıklar da eğer istinaf isteminde bulunmamış olan sanıklar da bu karardan yararlanır. Mesela güveni kötüye kullanma suçunu sizin mahkemenizin hakimi emniyeti suistimal olarak değerlendirdi ve yanlış bir değerlendirme yaparak hüküm kurdu diyelim bu kararı istinafa bazı sanıklar gönderdi bazıları göndermedi ise istinaf mahkemesi de hakimin verdiği kararı suç vasfında yanılma nedeni ile bozdu ise bu karardan tüm sanıklar tabiî ki elbette yararlanacaktır.
Peki biz hangi kararları istinaf mahkemesine gönderemeyiz yani kanunen bu konuda hangi noktalarda kısıtlıyız?
Size mahkeme tarafından sadece adli para cezası verildi ise siz bu kararı istinaf mahkemesine kesinlikle gönderemezsiniz. Ama size önce hapis cezası verildi ve sonra bu karar adli para cezasına çevrildi ise bu kararı tabiî ki istinafa gönderebilirsiniz değerli dostlarım.
Mesele siz hırsızlıktan 6 ay hapis cezası verildi bu ceza adli para cezasına çevrildi ve size 2000 tl adli para cezası verildi ise siz bu kararı istinafa gönderebileceksiniz.
- Size verilen cezanın kanundaki üst sınırı 500 günü geçmeyen adli para cezasını gerektiren bir suç ise ve siz bu suçtan beraat etti iseniz bu karar aleyhine istinafa gidemezsiniz.
Bazı özel ceza yasalarında kesin olduğu yazılı olan hükümler aleyhine de siz istinafa gidemezsiniz.
Akıl hastaları hakkında verilen güvenlik tedbirleri hakkında istinafa gidilmez. Aynışekilde çocuklara verilen güvenlik tedbir kararına karşı istinafa gidilemez.
Biz yeter ki istinaf mahkemesine usulüne uygun istinaf başvurumuzu yapalım Mahkememiz başvurumuzu istinaf mahkemesine gönderir. Burada yargıtaydakinin aksine size istinaf mahkemesi cumhuriyet savcısı görüşünü tebliğname ile siz gönderecek diye beklemeyin yanılırsınız Savcı burada görüşünü duruşmada sözlü olarak bildirir ya da istinaf dosyanıza görüşünü yazılı olarak koyar.
Diyelim istinaf mahkemesine dosya geldi istinaf mahkemesi ne yapacak tabiî ki ön inceleme yapacak. Bu ön incelemesinde sizin istinaf başvurunuz süresinde oldu mu olmadı mı ona bakar kendisi yetkili mi değil mi ona bakar. Diyelim ki siz istinaf başvurusunda bulundunuz ama ön incelemede başvurunuz reddedildi bu karara itiraz edebilir miyim nereye itiraz edebilirim Avukat hanım derseniz. Tabi ki edebilirsiniz bir sonraki daireye edebilirsiniz.
İstinaf mahkemesinin sizin dosyanızı esastan incelemeye alabilmesi için usuli bir eksiklik olmaması gerekiyor dosyanızda. usuli eksiklik olmadığına kanaat getirirse dosyanızı esastan incelemeye alır.
Evet siz tüm aşamaları geçtiniz ve istinaf mahkemesinde dosyanızın esatan incelemeye alınmasına hak kazandınız peki istinaf mahkemesi nasıl karar verecek dosyanız hakkında?
- İstinaf mahkemesi dosyanızı inceleyerek esastan başvurunuzu reddedebilir.
- Veya kendisi yerel mahkemeymiş gibi hareket eder ve gördüğü hukuka aykırılıkları düzelterek kararı onaylar yani kendisi yerel mahkeme hakimin kararını düzeltir onarır ve düzelterek onaylama kararı verebilir.
- İstinaf mahkemesi önemli hukuka aykırılıklar tespit ederse yerel mahkeme kararını bozar ve dosyanın yeniden incelenmek üzere ve karar verilmek üzere yerel mahkemeye gönderebilir.
- Yada dosyanın istinaf mahkemesinde yeniden görülmesine ve duruşma hazırlığı işlemleri yapılmasına karar verir.
Peki siz istinaf başvurusunda bulundunuz ve istinaf mahkemesi sizin bu başvurunuzu esastan reddetti bu ne anlama gelir?
Bunun yasal anlamı sizin hakkınızda karar veren hakimin kararı istinaf mahkemesi hakimlerince doğru bulunmuş ve hiçbir hukuka aykırılık bulunmamış demektir. Bu durumda ne olacak peki ? istinaf incelemesi sona erecek demektir. Bunun yasal anlamı değerli dostlarım.
Peki istinaf mahkemesi ne gibi durumlar oluştuğunda hakimin kararını esastan reddedebilir?
Yerel mahkemenin kararında usuli bir eksiklik yoksa hukuka aykırılık yoksa delilleri değerlendirmesinde bir hatası yoksa sanığın suçu işleyip işlemediği konusundaki hukuki görüşünde bir yanılması yoksa istinaf yerel mahkeme hakiminin kararının onalar değerli dostlarım.
Peki biz ceza aldık istinafa gittik istinaf da hakimin kararını doğru buldu Avukat hanım şimdi biz ne yapacağız diyorsanız işte cevabı sizin kararınız yargıtaya temyiz edilebilecek karar ise yargıtaya temyiz edebilirsiniz ama yargıtaya gönderilmeyecek karar ise maalesef kararınız kesinleşmiştir diyebilirim.
İstinaf hakimleri yerel mahkemenin kararını düzelterek onaylayabilir dedim az önce burada istinaf hakimleri yerel mahkeme hakimlerinin kararında hukuka aykırılık olduğunu tespit etmiştir ama bunu basit hata olarak görmüştür ama bunu yerel mahkeme hakimine göndermeye gerek görmeden basit bir şekilde kendisi düzeltebileceğine kanaat getirerek kararı düzelterek onaylar ve sizin başvurunuzu esastan reddeder örneğin hakim yanlışlıkla kanun maddesini kararında yanlış yazmış olabilir cezayı artırırken ya da indirirken gerekli indirim ya da artırım eksik ya da yanlış yapılmışsa bu gibi hakimin ufak tefek hatalarını düzelterek onaylama kararı verebilir. Örneğin davayı kazanan Avukatın ücretini hesaplarken yanlışlık yapılmışsa bu gibi basit hataları istinaf hakimleri düzelterek başvurunuzu esastan reddedebilir.
Siz şartları oluştu ise esastan red kararına karşı bu kararı yargıtaya taşıyabilirsiniz değerli dostlarım.
İstinaf mahkemesi sizin istinaf başvurunuzu inceledikten sonra yerel mahkeme hakiminin kararında önemli hukuka aykırılıklar tespit ederse yerel mahkeme hakiminin kararının bozulmasına ve davanın yerel mahkeme hakimine gönderilmesine karar verir.
Bunlar ne gibi durumlardır siz değerli dostlarıma açıklayayım mesela siz duruşma esnasında hakimi reddettiniz siz reddettiğiniz halde hakim davaya bakmaya devam etti ve karar verdi diyelim bu bozma nedenidir. İstinaf o hakimin kararını bozar.
Yine örneğin duruşmada hazır bulunması gereken kişilerin yokluğunda karar verilirse bu da bozma nedenidir.
Peki istinaf mahkemesi yerel mahkeme hakimin kararını bozdu yerel mahkeme hakimi ne yapacak? yerel mahkeme hakimi yeniden yargılama yapacak bu durumda yerel mahkeme hakimi eski kararında direnme kararı veremez. Yerel mahkeme hakimi sizin size ceza veren hakiminiz istinaf hakimlerinin tespit ettiği hukuka aykırılıkları giderecek ve yeniden yargılama yapacak ve vicdanen yeniden karar verecektir. Yeniden hüküm tesi edecektir Burada yerel mahkeme hakimi bağımsızdır bu güvence altındadır. Yeni bir yargılama ile eski eksiklikleri de gidererek yeni karar vermek zorundadır.
Eğer istinaf mahkemesi yaptığı yargılama sonucunda yerel mahkeme kararının bozulmasına gerek kalmadan bir kovuşturma yaparak kendinsin yeniden bir karar vermesini mümkün görürse davanızın istinaf mahkemesinde görülmesine karar verebilir. Örneğin yerel mahkeme kararı gerekçesiz ise ve ya savunma hakkı kısıtlandı ise bu eksikliği kendisi yargılama yaparak yerel mahkmenin kararını bozmadan duruşma yaparak karar verir tabiî ki bu arada bu duruşmada sanki yeniden sil baştan mahkeme oluyormuşçasına keşif yapabilir tanık dinleyebilir bilirkişi dinleyebilir.
Peki istinaf mahkemesi duurşma yapılmasına kara verdi diyelim tutuklama kararı verebilir mi ? Evet verebilir ? Adli kontrol kararı verebilir mi? Evet verebilir. Peki bizi tahliye edebilir mi? Evet edebilir. Yakalama kararı verebilir mi? Evet verebilir.
Peki biz istinaf mahkemesinin esatan red kararını temyiz edebilirmiyiz? Evet edebiliriz.
İstinaf mahkemesi yerel mahkemenin kararını kaldırdı ve yeniden hüküm verdi bu karar aleyhine yargıtaya temyiz başvurusunda bulunabilir miyiz? evet bulunabiliriz. Peki uygulamada istinaf mahkemesinin bazı kararları kesin oluyor biz Avukatlar olarak bu kararları yargıtaya taşıyamıyoruz peki bu kararları istinaf mahkemesi cumhuriyet savcıları itiraz ederek yargıtaya gönderemez mi? Evet gönderebilir. savcılar itiraz ederek gönderebilir. Başsavcı ya resen ya da sizin ona yapacağınız itiraz ve istek üzerine harekete geçerek 30 gün içinde itiraz edebilir. Ama sanık lehine istinaf savcısı itiraz edecek ise bunun için bir süre sınırı yoktur. 5 sene sonra bile sanık lehine itiraz edebilir yargıtaya.
Siz yerel mahkeme tarafından hakkınızda verilen kararı istinaf mahkemesine taşıdınız diyelim istinaf mahkemesi kararı eğer sadece siz temyiz ettiyseniz sizin aleyhinize bir karar veremez. Yani yerel mahkeme hakiminin verdiği cezadan daha fazla ceza veremez biz buna hukukta aleyhe bozma yasağı deriz.
Ama sizin hakkınızda verilen kararı savcı da temyiz etti ise aleyhinize istinafta karar çıkabilir.
