Günümüz itibariyle geldiğimiz noktada enerji kavramının önemi ve ülkelerin bu alanda gelişim çabaları yadsınamaz bir gerçektir. Dünya çapında tüm devletlerin olduğu gibi özel tüzel kişilerinde peşinde olduğu bu alanda tahmin edileceği üzere ulusal ve uluslararası uyuşmazlıklar her geçen gün artmakla beraber bu alana olan başvuru ve yatırımlarda doğru orantılı olarak artmaktadır.
Bu talep yoğunluğunun sağlıklı bir şekilde ilerleyebilmesi adına her ülke kendi sınırlarında bazı zorunluluk ve şartlar ile bu alanın daha sağlıklı bir sisteme dönüşmesini istemektedir. Ve bu doğrultuda bazı zorunluluk ve usuller geliştirmiştir. Bu yazımızda ülkemizde bu alana ilişkin getirilen lisans ve usul işlemleri kısaca aktarılmaktadır.
LİSANSA İLİŞKİN GENEL ESASLAR;
• Lisans sahibi özel hukuk tüzel kişisi TTK’ya göre kurulmuş olan bir anonim veya limited şirket olmalıdır.
• Anonim şirket olarak kurulmuş olması halinde, sermaye piyasası mevzuatına göre borsada işlem görenler dışındaki paylarının tamamının nama yazılı olması zorunludur.
• Her faaliyet ve tesis için ayrı ayrı lisans almalıdır.
• Tarifesi düzenlemeye tabi faaliyet gösteren tüzel kişiler, tarifesi düzenlemeye tabi her faaliyet ve bu faaliyetin lisansı kapsamında sınırlandığı her bölge için ayrı hesap ve kayıt tutmakla yükümlüdür.
• Lisanslar en çok 49 yıl için verilir.
• Üretim, dağıtım ve iletim için asgari süre 10 yıl ile sınırlandırılmıştır.
• Her lisans işlemi EPDK tarafından belirlenen ücrete tabidir.
• Lisans sahibi tüzel kişiler EPDK denetimindedir. Elektrik dağıtım şirketlerinin denetimi ise Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından yapılır. Bakanlık bu yetkisini ihtisas sahibi olan kamu kurum ve kuruluşlarıyla birlikte yapabileceği gibi bu kurum ve kuruluşlara kısmen veya tamamen yetki devretmek suretiyle yaptırmaya da yetkilidir.
ÖNLİSANS VE LİSANS ALMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ;
• Piyasada faaliyet göstermek isteyen tüzel kişi, faaliyetine başlamadan önce, her faaliyet ve her tesis için ayrı ayrı lisans almak zorundadır.
• Üretim faaliyetiyle iştigal edecek tüzel kişi, faaliyeti birden fazla tesiste yürütecek olması halinde, her tesis için ayrı önlisans almak zorundadır.
• Lisans devredilemez.
• 3 istisna hariç: Birleşme, bölünme ve klonlama.
LİSANSA TABİ FAALİYETLER;
· ÜRETİM
· İLETİM
· DAĞITIM
· TOPTAN SATIŞ
· PERAKENDE SATIŞ
· İTHALAT VE İHRACAT
· PİYASA İŞLETİMİ
LİSANS TÜRLERİ;
· ÜRETİM LİSANSI
· OSB ÜRETİM LİSANSI
· İLETİM LİSANSI
· PİYASA İŞLETİM LİSANSI
· DAĞITIM LİSANSI
· OSB DAĞITIM LİSANSI
· TEDARİK LİSANSI
ÖNLİSANS SÜRECİ ;
· Üretim lisansı başvurusunda bulunan tüzel kişiye öncelikle, üretim tesisi yatırımına başlaması için mevzuattan kaynaklanan izin, onay, ruhsat ve benzeri belgeleri edinebilmesi ve üretim tesisinin kurulacağı sahanın mülkiyet veya kullanım hakkını elde edebilmesi için EPDK tarafından belirli süreli önlisans verilir.
· Lisans alınana kadar lisans konusu tesislerin inşaatına başlanılması mümkün değildir, inşaat dönemi lisansın alınmasını takiben başlar.
· Üretim faaliyetinde bulunmak isteyen tüzel kişiler, önlisans almak için bir aşağıda sayılan belgeleri ibraz etmek suretiyle EPDK’ya başvurur.
BAŞVURU BELGELERİ
1.Önlisans başvuru dilekçesi (bizzat imzalanmış)
2.Tüzel kişiyi temsil ve ilzama yetkili şahısların Yetki Belgeleri
3.Tüzel kişilik esas sözleşmesinin, tüm tadiller işlenmiş son halinin, Ticaret Sicili Memurluğunca tasdiklenmiş bir nüshası
4.Üretim tesisine ilişkin:
a)Bilgi Formu;
b)Üretim Tesisinin Yerleşim Yeri Projesi (1/5.000 Ölçekli) (Rüzgar&Güneş hariç);
c)Tek Hat Şeması (Rüzgar&Güneş hariç);
d)ÇED Belgesi;
e)Duyarlı Yöreler Beyanı
f)İlgili kurumdan alınmış olan ve yerleşim yerinin mevcut imar durumunu gösteren belge ile imar tadilatının gerekmesi halinde tadilatın yapılmasının önünde herhangi bir mevzuat engeli olup olmadığı hakkında şirket beyanı;
g)Proje geliştirilen arazinin proje santral sahasının mutlak tarım arazilerini, özel ürün arazilerini, dikili tarım arazilerini, sulu tarım arazilerini ve çevre arazilerde tarımsal kullanım bütünlüğünü bozan alanları kapsamadığına ilişkin Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’ndan alınacak belge.
5.Üretim tesisinde yerli doğal kaynak kullanılması halinde (kaynağın türüne göre):
a)Devlet Su İşleri ile yapılmış Su Kullanım Hakkı Anlaşması’nın veya Su Kullanım Hakkı Anlaşması
b)Yurt içinde çıkan linyit, taş kömürü, asfaltit, bitümlü şist gibi yerli kömür ile jeotermal kaynakların kullanım haklarına ilişkin olarak; enerji kaynağının kullanım hakkı ya da diğer ayni haklarının tesis edilmiş olduğuna ilişkin belge
c)Yerli madenlere dayalı önlisans başvurularında; kullanılacak kaynağın rezerv miktarı, analiz değeri, birim elektrik üretimi için gerekli kaynak miktarı ve kurulması planlanan üretim tesisinin verimi de dikkate alınarak, kullanılacak kaynağın kurulması planlanan elektrik üretim tesisinin ihtiyacını karşılama süresine ilişkin hesaplamalar ve konuyla ilgili bilgi ve belgeler;
d)Biyokütleye dayalı başvurular için; başvuruya konu üretim tesisinde kullanılacak kaynağın analiz değerleri, kaynak ihtiyacına yönelik hesaplamalar, kullanılacak kaynağın varlığını ortaya koyan bilgi ve belgeler ile ihtiyaç duyulan kaynak miktarının en az 3 (üç) yıl süreyle veya lisans süresiyle uyumlu olarak, uzatma opsiyonunu da içerecek şekilde karşılanacağına ilişkin belgeler, kaynak sahiplerinin kaynak tahsisine ilişkin beyanları ya da sözleşmeler.
6.Ölçüm Belgesi: Tesisin kurulacağı santral sahası üzerinde ve/veya sahayı temsil edecek yerde, önlisans başvurusunun yapıldığı tarihe göre son sekiz yıl içerisinde elde edilmiş bir yıl süreli ve mevzuatına uygun ölçüm raporları
7.Önlisans başvurusunda bulunan tüzel kişi ile bu tüzel kişilikte yüzde on veya daha fazla paya sahip ortaklar ile lisans iptal tarihinden önceki bir yıl içerisinde görevden ayrılmış olanlar dahil, yönetim kurulu başkan ve üyelerinin, Elektrik Piyasası Kanunu madde 5 fıkra 8 kapsamında yasaklı olmadığına ilişkin beyan
8.Tüzel kişilikte doğrudan veya dolaylı pay sahibi olan gerçek ve tüzel kişilerin, pay oran ve tutarları belirtilmek suretiyle, ortaklık yapısını ortaya koyan bilgiler
9.Yönetmelikte yer alan «kontrol» tanımı çerçevesinde bir ilişkinin varlığı halinde bu hususu izah eden beyan ve bu hususu tevsik eden bilgi ve belgeler
10.Tüzel kişinin güncel sermaye tutarını gösteren belgeler
11.Banka Teminat Mektubu
12.Önlisans başvurusunda bulunulan yıl itibariyle geçerli önlisans alma bedelinin EPDK hesabına yatırıldığına ilişkin belge.
13.Özel bölgelerde kurulacak üretim tesisleri için yetkili merciden üretim tesisi kurulmasında sakınca olmadığına ilişkin beyanname
14.Kml veya Kmz uzantılı dosya
15.Yer lisansı (nükleer için)
16.Mülkiyet belgesi (rüzgar ve güneş enerjisi için)
